Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2015
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Gülhanım Bihter Yetkin
Özet:
Tezimizin konusunu, Sovyet dönemi yazarlarından Andrey Platonoviç Platonov'un eserlerindeki değişken ütopya anlayışını irdelemek oluşturmaktadır. Platonov, ülkesinde yaşanan gerçeklere duyarsız kalmayan ve 20. yüzyılın tarihi dönüm noktasını eserlerinde en çarpıcı yönleriyle kaleme alan önemli yazarlardan biridir. Fakir bir ailenin üyesi olarak dünyaya gelen yazarın zorluklarla geçen yaşamının izlerini sanatının neredeyse tamamında görmek mümkündür. Gerek sefalet içinde geçen yaşamı gerekse ülkenin içinde bulunduğu durumun halk üzerindeki olumsuz etkisi, Platonov'un eserlerinin odak noktasına devrim ve iç karışıklıklar nedeniyle hüsrana uğramış Rus insanını koymasına neden olur. Bu nedenle yazar, başlangıçta kendisi de bir sosyalist olmasına rağmen devrimle başa geçen sosyalist hükümetin uyguladığı politikaları onaylamayıp eserlerinde ideal devlet düzeniyle yaşam biçimlerine değinir. Bu yönüyle yazar, önemli araştırmacılar tarafından ütopist olarak nitelendirilir. Nitekim yazarın çalışmamızda incelediğimiz eserlerinden Çevengur'da devrim nedeniyle yaşamları alt üst olan bireylerin iyi bir geleceğe yönelik umutlarının, aynı zamanda esere ismini veren şehirle hayat bulması anlatılır. Bir diğer eseri Çukur'da toplumun en alt tabakası sayılan işçi kesimin zorluklarla geçen yaşamlarına bir son vermek istemesi sonucu, dertlerinden arındıkları ve hep birlikte huzurlu, mutlu yaşayacaklarını umdukları bir ortak proleter evin inşası için atılacak olan temele kazılan çukurun tasviri yapılır. Bakir Deniz'de ise açlık ve susuzluktan kırılan bir kasabanın bu sıkıntısını gidermeye çalışan bir mühendisin, yeraltının derinliklerinden el değmemiş suyu yeryüzüne çıkarma çabaları anlatılır. Bu eserlerinde yazar, ütopyanın antiütopyaya dönüşünü gözler önüne sererken, kısa öyküleri Markun, Şeytani Düşünceler-Güneşin Torunları, Birçok İlginç Şey Hakkında Hikâye ve Elektriğin Yurdu'nda ise bilimkurgu ütopyasından faydalanır ve insanlığın yararına olacağını düşündüğü çeşitli makine ve aletlerin icadını ütopyasına araç edinir. Ancak Platonov, düşüncelerini daha geniş kitlelere ulaştırmak amacıyla ütopya, antiütopya ve bilimkurgu ütopyasınından yararlanırken, diğer ütopist yazarlardan da farklı yollar benimser. Bu durum, araştırmacılar arasında görüş ayrılığına neden olur ve yazarın ütopist olmadığı konusunda fikirler ortaya atılmaya başlanır. Bu çalışmada yazarın bir çeşit yönetim eleştirisi olan ve içinde insanlığın zor durumda bulunduğu, daha iyi bir yaşam biçimini hak ettiği yargısını ön plana çıkarmaya çalıştığı bu eserlerinin yöntem ve şekli farklı görülse de ütopik türde yazıldığı gösterilmeye çalışılmıştır