BÜYÜK KÜTLELİ TARİHİ YAPILARIN ÇEVRESEL ETKİLER ALTINDA YAPISAL DENGESİNİN ANALİTİK YÖNTEMLERLE İNCELENMESİ; SİNOP KALESİ ÖRNEĞİ


Tezin Türü: Doktora

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2020

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: RÜYA KILIÇ DEMİRCAN

Danışman: ALİ İHSAN ÜNAY

Özet:

Yenilenemez bir kaynak olan mimari miras ve bu mirasın içerdiği tüm değerlerle gelecek nesillere aktarılması toplumsal bir sorumluluktur. Bu sorumluluk bilinci giderek yaygınlaşmakta ve bu konuda yapılan çalışmalar hız kazanmaktadır. En önemli mimari miras olan tarihi yapıların sürdürülebilir olması gerekli koruma-onarım-güçlendirme çalışmalarının uygulanarak yapısal bütünlüklerini devam ettirebilmeleri ile mümkündür. Bu uygulamalar öncesi mevcut tarihi yapının yapısal davranışının araştırılması, uygulanacak yöntem açısından büyük önem arz etmektedir. Teknolojik gelişmeler ışığında sayısal ortamda yapıların modellenmesi ve analizleri günümüzde önemli derecede kolaylaşırken, analizlerin doğru yorumlanması mühendislik önsezisiyle sağlanabilmektedir. Büyük kütleli, düzgün bir geometriye sahip olmayan sur duvarlarının ve kale burçlarının, çevresel etkiler altındaki yapısal davranışları hakkında yorum yapmak kolay değildir. Bu kapsamda Sinop Kalesi sur duvarları ve burçları çalışma alanı olarak seçilmiştir. Mevcut sur duvarları ve burçların dalga kuvvetleri ve zemin problemleri gibi çevresel etkiler altında aşamalı olarak, bir bütün halde yıkılmasının senaryosu için analitik bir yöntem önerilmiştir. Bu analizler ile özel yükler ya da çevresel etkiler nedeniyle, taş duvar örgüsünde herhangi bir ayrışma ve dağılma olmadan, büyük kütlelerin stabilite sorunlarından dolayı bütün olarak devrilmelerinin nedenleri araştırılmıştır. Hazırlanan sonlu elemanlar modelleriyle kalenin sur duvarları ve burçları literatürden alınan ortalama dalga kuvvetlerine maruz bırakılıp zemin özellikleri yaylar ve izolatörlerle sınırlandırılmıştır. Ayrı ayrı aşamalı yıkım senaryosu seri analizlerle gerçekleştirilmiştir. Yapılan analizler sonucunda uygulanan yöntem, temel mühendislik ilkelerine göre doğrulanmıştır