Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2017
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Buse Öznehir Çakır
Özet:
Toplumların kültürel mirası olan el sanatlarının tespiti ve incelenmesi, geleneksel ürünlerin gelecek kuşaklara aktarılması açısından araştırmaya değerdir. Bu çalışmada, Bolu ili Mengen ilçesinde bulunan tel kırma işlemeli ürünlerin özellikleri incelenerek belgelenmiş ve yeni tasarım örnekleri ortaya konulmuştur. Bolu ili Mengen ilçesinde araştırma kapsamına alınan 45 adet tel kırma işlemeli ürünün; tür, boyut, uygulanan teknik, kullanılan gereç ve renk, motif ve kompozisyon özellikleri hakkındaki bilgiler incelenerek belgelenmiş, motif ve kompozisyon çizimleri yapılarak bilgi formunda yer almıştır. Mengen ilçesinde tel kırma işlemelerini çoğunlukla ilkokul mezunu, orta yaş ve üstü ev hanımların yaptığı ifade edilmiştir. Tel kırma işlemeli kırk adet başörtü, iki adet peşkir, bir adet namaz başörtüsü, bir adet yatak örtüsü ve bir adet çarşaf araştırma örneklemini oluşturmuştur. Ürün boyutlarının kullanım amacına ve türüne göre değiştiği anlaşılmıştır. Ayrıca tel kırma işlemeli ürünlerin en yaygın kullanım biçiminin yörede telli poğ adı verilen başörtüsü olduğu belirlenmiştir. Tel kırma işlemelerinin poğ bezi adı verilen yöresel dokuma kumaş üzerine + (artı) puan tekniğinde işlendiği görülmüştür. Ürünlerdeki işlemelerin motifleri incelendiğinde, en çok kullanılan ana motif olarak üzüm yaprağı, ara motif olarak ise tek geçim motifi olduğu belirlenmiştir. Kompozisyon özelliklerine bakıldığında, en fazla atlamalı sıralama şeklindeki kompozisyon düzeninin kullanıldığı tespit edilmiştir. Kenar temizleme tekniği olarak ise en fazla pullu ve boncuklu firkete oyası uygulanmıştır. Mengen ilçesinde bulunan tel kırma işlemelerindeki gereç, teknik, motif ve kompozisyon özellikleri dikkate alınarak yeni tasarımlar oluşturulmuştur. Geleneksel bağlamda sadece başörtüsü, peşkir, namaz başörtüsü, yatak örtüsü ve çarşafta kullanıldığı tespit edilen tel kırma işlemelerine ek olarak, farklı işlevlerde kullanılmak üzere havlu, sehpa örtüsü, fular, kutu, toka, kolye, çanta, lavanta torbası, cüzdan ve kese üzerine tel kırma işlemeleri uygulanmış ve yeni tasarım örnekleri ortaya çıkarılmıştır.