Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, EĞİTİM BİLİMLERİ ANABİLİM DALI, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2021
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Yıldız Yıldırım Görgülü
Danışman: Şeref Tan
Özet:
Bu araştırmanın amacı; fen eğitiminde 5E öğretim yönteminin akademik başarıya etkisini
meta analizle incelemede farklı ağırlıklandırma yöntemleri kullanıldığında; heterojenlik
istatistikleri, yayın yanlılığı belirleme yöntemlerinin örneklem olarak ele alınan farklı
çalışma sayılarından nasıl etkilendiğini incelemektir. Araştırmada ele alınan etki
büyüklüklerini ağırlıklandırma yöntemleri; örneklem hata varyansının tersi ve birincil
çalışmalardaki ölçümlerin güvenirliği ile ağırlıklandırmadır. Bu yöntemler altında gri
literatürün dahil edilme durumunun ve analizlerin sabit ve rastgele etkiler modelleriyle
gerçekleştirilmesinin meta analiz sonuçlarını nasıl etkilediğinin incelenmesi de
amaçlanmıştır. Araştırma temel araştırma türündedir. İncelenen heterojenlik yöntemleri ise
Q, T2, I2, H2 ve R2’dir. Yayın yanlılığı yöntemleri ise, huni diyagramı, Duval Tweedie’nin
kırpma doldurma yöntemi, klasik güvenli N yöntemi, Begg ve Mazumdar sıra korelasyonu
vii
ve Egger’in regresyon testidir. Çalışma sayıları ise çoğaltma yöntemiyle oluşturularak k, 2k,
6k ve 10k olarak belirlenmiştir. Araştırmanın çalışma verisini 112 çalışma ve bu
çalışmalardan elde edilen 149 etki büyüklüğü oluşturmaktadır. Bu çalışmaların elde
edilmesinde 6712 çalışma incelenmiş ve bu çalışmalardan önceden belirlenen meta analize
dahil etme ölçütlerine göre seçim yapılarak çalışma verisi oluşturulmuştur. Çalışmalara
‘“5E” + “fen” + “başarı”’, ‘5E AND fen AND başarı’, ‘5E AND science AND achievement’
ve ‘5E AND science AND achievement AND Turkey’ anahtar kelimeleriyle Google
Akademik, Dergipark, YÖK Tez Merkezi, Proquest, Science Direct, ERIC, Taylor &
Francis, EBSCOhost, Web of Science gibi veri tabanlarında ve arşivlerde tarama yapılarak
erişilmiştir. Ayrıca bu veri tabanları dışında fen alanında etki faktörü yüksek olan beş
derginin 2005-2020 yılları arasında yayımlanan tüm çalışmaları da incelenmiştir. Elde edilen
çalışmalar belirlenen betimsel değişkenler ve etki büyüklüğünü hesaplamada kullanılan
istatistikler bağlamında Microsoft Excel’e kodlanmıştır. Kodlanan verilerin analizinde CMA
ve Microsoft Excel kullanılmıştır. Araştırmanın sonucunda, örneklem hata varyansının
tersiyle ve güvenirlikle ağırlıklandırma yöntemleri kullanıldığında farklı meta analiz
sonuçları elde edilmiştir. Çalışma sayısı bağlamında incelendiğinde ise genel etki
büyüklüklerinin çalışma sayısından etkilenmediği, ancak çalışma sayısı arttıkça standart
hatanın azaldığı görülmüştür. Heterojenlik belirleme yöntemleri incelendiğinde, tüm
ağırlıklandırma yöntemleri için Q’nun yapısı gereği teorik olarak beklendiği gibi çalışma
sayısından etkilenirken T2, I2, H2 ve R2’nin çalışma sayısından etkilenmediği bulunmuştur.
Ayrıca heterojenliğin en fazla olduğu ağırlıklandırma yönteminin örneklem hata varyansı
ağırlıklandırma olduğu görülmüştür. En düşük heterojenlik ise güvenirlik katsayısıyla
ağırlıklandırma yönteminde gözlemlenmiştir. Yayın yanlılığı yöntemlerine ilişkin sonuçlar
incelendiğinde ise örneklem hata varyansının tersi ile ağırlıklandırmada yayın yanlılığının
söz konusu olduğu, ancak güvenirlikle ağırlıklandırma yöntemlerinde yayın yanlılığının
bulunmadığı belirlenmiştir. Ek olarak huni diyagramı, Begg ve Mazumdar’ın sıra
korelasyonu ve Egger’in regresyon testi çalışma sayısından etkilenmezken klasik güvenli N
ve Duval ve Tweedie kırpma doldurma yöntemlerinin çalışma sayılarından etkilendiği
görülmüştür. Ayrıca gri literatürün dâhil edilmesi durumunun tüm ağırlıklandırma
yöntemlerinde manidar bir farklılığa neden olmadığı belirlenmiştir. Son olarak sabit etkiler
ve rastgele etkiler modeli ile yapılan meta analizlerin sonuçları incelendiğinde güvenirlik
katsayısı ile ağırlıklandırmada farklılaşmanın en az olduğu sonucuna varılmıştır.
Anahtar Kelimeler : etki büyüklüğü ağırlıklandırma yöntemi, heterojenlik, yayın yanlılığı,
gri literatür, etki büyüklüğünü güvenirlikle ağırlıklandırma