Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Tıpta Uzmanlık
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Deri Ve Zührevi Hastalıkları Anabilim Dalı , Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2021
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Dr. Elif AFACAN
Danışman: Muhterem Polat
Özet:
Psoriasis sık görülen, kronik inflamatuar bir hastalık olup psikososyal morbiditesi yüksek dermatolojik tanılardan biridir. Psoriasis başlangıç yaşına göre gruplandığında erken başlangıçlı (tip 1, <40 yaş) ve geç başlangıçlı (tip 2, >40 yaş) olarak iki gruba ayrılır. Çalışmamızın amacı, psoriasis tanısıyla takip ettiğimiz hastaların psoriasis başlangıç yaşına göre klinik ve psikososyal özelliklerini karşılaştırmaktır. Çalışmamıza dahil etme kriterlerini karşılayan 190 hasta katılmıştır. Hastalara Sosyodemografik Veri Formu, Hastane Anksiyete Depresyon (HAD) ölçeği, Psoriasiste İçselleştirilmiş Damgalanma Ölçeği (PİDÖ), Dermatolojide Yaşam Kalitesi İndeksi (DYKİ) ve Pictorial Representation of Illness and Self Measure Revised II (PRISM-RII) ölçeği uygulanmıştır. Hastaların 135‘i (%71) erken başlangıçlı psoriasis grubuna, 55‘i (%29) geç başlangıçlı psoriasis grubuna dahil edilmiştir. Her iki grupta en sık kronik plak tip psoriasis izlenmiş olup geç başlangıçlı grupta püstüler psoriasis klinik varyantları erken başlangıçlı gruba göre daha sıktır (P=0.006). Çalışmamızda aile öyküsü (P=0.000) ve strese duyarlılık (P=0.025) erken başlangıçlı psoriasiste daha sık iken, hastalık başlangıcı ile ilişkilendirilen travma öyküsü ise geç başlangıçlı grupta daha sık bulunmuştur (P=0.001). Hastalık başlangıç yaşı ile VKİ arasında pozitif yönlü korelasyon bulunmuştur. Eklem tutulumu, tırnak tutulumu ve PAŞİ açısından ise iki grup arasında fark bulunmamıştır. PAŞİ ile pozitif korelasyon gösteren parametreler DYKİ, PİDÖ-Kalıp yargıların onaylanması alt ölçeği ve SIS‘tir. Hastalarımızın %23.1‘inde HAD-Anksiyete, %36.3‘ünde HAD-Depresyon için eşik üstü değerler saptanmıştır, ancak iki grup arasında HAD skorları açısından
123
anlamlı fark izlenmemiştir. Tedavi memnuniyetinin en yüksek olduğu ajanlar biyolojik tedavilerdir, tedavi memnuniyeti ile DYKİ ve HAD-Anksiyete arasında negatif yönlü korelasyon saptanmıştır. PİDÖ-Toplam ve alt ölçeklerinin çoğu ile DYKİ ve HAD arasında pozitif korelasyon saptanmıştır. PRISM-RII ölçeğinin SIS parametresi ile ise DYKİ, HAD ve PİDÖ skorları arasında negatif korelasyon saptanmıştır. Çalışmamız, erken ve geç başlangıçlı psoriasisli hastalarda klinik ve psikososyal özellikleri değerlendiren az sayıda çalışmadan biridir. Psoriasis klinik tipleri, strese duyarlılık, travma öyküsü, VKİ‘nin yüksekliği gibi bazı özelliklerin hastalık başlangıç yaşına göre değişkenlik göstermesi, hastaları değerlendirirken başlangıç yaşının göz önünde bulundurulması gereken bir parametre olduğunu göstermektedir. Bunun yanı sıra, hastaların yaşam kalitesi ile damgalanma, depresyon, anksiyete, hastalık algısı ve psoriasisin klinik şiddeti arasında ilişki olduğu gösterilmiştir. Bu çok yönlü etkileşimler dermatologların hastalığın ruhsal etkilerini de göz önünde bulundurarak hastalara bütüncül yaklaşımının önemini ortaya koymaktadır.
Anahtar Kelimeler: psoriasis, hastalık başlangıç yaşı, psikososyal morbidite