Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eğitim Yönetimi, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2021
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Çiğdem Güven
Danışman: Murat Gürkan Gülcan
Özet:
Bu araştırmanın amacı ortaokullarda görev yapan öğretmenlerin algılarına göre örgütsel tükenmişlik ve örgütsel sessizlik düzeylerini belirlemek, örgütsel tükenmişlikleri ile örgütsel sessizlikleri arasındaki ilişkiyi saptamak ve bazı değişkenlere göre incelemektir. Araştırma ilişkisel tarama modelindedir. Araştırmanın evrenini Ankara ili Keçiören ve Altındağ ilçelerinde 2018-2019 eğitim öğretim yılı ikinci döneminde, Millî Eğitim Bakanlığına bağlı devlet okullarında görev yapan, ortaokul öğretmenleri oluşturmaktadır. Keçiören ilçesindeki ortaokullarda görev yapan 3.431, Altındağ ilçesindeki ortaokullarda görev yapan 1.338 öğretmen bulunmaktadır (Ankara Milli Eğitim Müdürlüğü, 2018). Araştırmanın örneklemini, evren içerisinde bulunan öğretmenlerden basit seçkisiz örnekleme yöntemine göre seçilen öğretmenler oluşturmaktadır. Örneklem büyüklüğünün bulunmasına yönelik çalışmanın tamamlanması neticesinde, araştırmanın en az 356 kişiden oluşması gerektiği tespit edilmiştir. Araştırmada, veri toplama aracı olarak, öğretmenlerin algılarına göre örgütsel tükenmişlik düzeyini ölçmek için Maslach Tükenmişlik Envanteri-Eğitimci Formu (MTÖ-EF) ve örgütsel sessizlik düzeyini ölçmek için Örgütsel Sessizlik Ölçeği (ÖSÖ) kullanılmıştır. Verilerin analizi için SPSS 20.0 paket programı kullanılmıştır. Anketi yanıtlayan öğretmenlerin demografik dağılımlarını tayin etmek için frekans analizi uygulanmıştır. Ayrıca öğretmenlerin algılarına göre örgütsel tükenmişlik ve örgütsel sessizlik düzeylerini analiz etmek için aritmetik ortalamaları ve standart sapmaları hesaplanmıştır, parametrik test varsayımlarını sağlayan farklı iki grup ortalamalarının incelenmesi için t testi analizi kullanılmıştır. Üç ve üstü grupların testi için ise varyans analizi (ANOVA) testi uygulanmıştır. Örgütsel tükenmişlik alt boyutları ile örgütsel sessizlik alt boyutları arasında ilişkiyi analiz etmek için korelasyon analizinden yararlanılmıştır. Araştırmadan elde edilen sonuçlara göre öğretmenlerin en yüksek ‘duygusal tükenme’ boyutunda ve en düşük ‘duyarsızlaşma’ boyutunda tükenmişlik düzeyine sahip oldukları görülmüştür. Öğretmenlerin en fazla ‘yönetsel’ alt boyutunda en az ‘örgüt kültürü’ ve ‘baskı grupları’ alt boyutunda sessizlik düzeyine sahip oldukları görülmüştür. Bununla birlikte öğretmenlerin algılarına göre örgütsel sessizliklerinin ‘az’ düzeyinde olduğu görülmüştür. Öğretmenlerin örgütsel tükenmişlik alt boyutlarına ilişkin algıları sahip oldukları çocuk sayısına, mezun oldukları okul türüne, mesleki kıdeme, maaş dışında gelir durumuna bağlı olarak değişmektedir. Öğretmenlerin örgütsel sessizlik alt boyutlarına ilişkin algıları cinsiyete, yaşa, medeni duruma, mezun oldukları okul türüne, branşa, mesleki kıdeme ve evlerinin kendilerine ait olma durumuna bağlı olarak değişmektedir. Öğretmenlerin örgütsel tükenmişlik alt boyutlarına ilişkin algıları ile örgütsel sessizlik alt boyutlarına ilişkin algıları arasındaki ilişkiye göre, öğretmenlerin duygusal tükenme düzeyleri arttıkça bireysel sessizlik, yönetsel sessizlik, örgüt kültürü, meslektaşlar, baskı gruplarına ait puanları da artmakta; duyarsızlaşma düzeyleri arttıkça bireysel sessizlik, yönetsel sessizlik, örgüt kültürü, meslektaşlar, baskı gruplarına ait puanları da artmakta; kişisel başarı düzeyleri arttıkça bireysel sessizlik, yönetsel sessizlik, örgüt kültürü, meslektaşlar, baskı gruplarına ait puanları azalmaktadır.
Anahtar Kelimeler: Örgütsel tükenmişlik, örgütsel sessizlik, öğretmen.