COVID-19 aşı dağıtımında arzın çok düşük olduğu dönemler için bir matematiksel model önerisi


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2023

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Betül ALSANCAK

Danışman: Fatma Yeşim Kalender Öksüz

Özet:

COVİD-19 virüsü 2019 yılının son çeyreğinde ortaya çıkmıştır. Tüm dünyaya yayılarak bir pandemi meydana getirmiştir. Bu pandemiden tüm dünya hem sosyal hem de ekonomik olarak önemli ölçüde etkilemiştir. Pandemik salgınlara karşı en güçlü korunma yöntemimiz olan aşı çalışmaları hastalığın ortaya çıkmasından hemen sonra başlamıştır. COVID-19 aşısının üretim ve geliştirme sürecinin zorluğundan dolayı toplumsal bağışıklığı sağlayabilmek için optimal bir aşı dağıtım tasarım sürecinin gerekliliği ortaya çıkmıştır. Aşılar, bileşimlerinden dolayı özel taşıma ve saklama koşullarına sahiptir. Örneğin, belirli bir sıcaklık aralığında tutulmaları gerekir. Bu nedenle soğuk zincir sistemine ihtiyaç duyulmaktadır. Soğuk zincirin kırılması aşının hasar görmesine veya etkisiz kalmasına neden olabilmektedir. Bu tezde, soğuk zincir ve aşı önceliklendirme gereklilikleri göz önünde bulundurularak, arzın kısıtlı olduğu dönemde Türkiye'de COVID-19 aşılarının bölge düzeyinde dağıtımı hedeflenmiştir. Bu kapsamda önce bir literatür araştırması yapılmış ve aşı dağıtım ağları ile ilgili daha önce yapılan çalışmalar irdelenmiştir. Daha sonra problemi çözmek için bir karma tamsayılı doğrusal programlama modeli sunulmuştur. Daha sonra sunulan model, Türkiye için gerçek verilerle GAMS uygulamasında çözümlenmiş ve sonuçlar analiz edilmiştir. Son olarak, gelecekteki çalışmalar için bazı önerilerde bulunulmuştur.

Anahtar Kelimeler : Tedarik zinciri yönetimi, karma tamsayılı doğrusal programlama, optimizasyon, aşı dağıtımı, Covid-19