Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2014
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Pelin Vahaboğlu
Özet:
Bu araştırmanın amacı; Kırşehir ilinde var olan el dokuması halıları belgelemek ve özelliklerini ortaya koymaktır. Kırşehir il merkezinde özel arşivlerden, müzeden ve satış yerlerinden halılar belirlenmiş, Kırşehir il merkezi araştırma kapsamında ulaşılabilen eski ve yeni örneklerden oluşan 116 adet el dokuması halı örneklem olarak alınmıştır. Bu gruptaki halıların teknik, renk, desen, motif ve kompozisyon özelliklerinin en iyi şekilde belirlenmesi için birçok açıdan fotoğrafları çekilerek kaydedilmiştir. Bu doğrultuda örneklem grubundan elde edilen yargısal bilgilerin düzenli kayıt altına alınması için halı bilgi formu geliştirilmiştir. Yöre halılarının özelliklerine ait genel bir değerlendirilme yapılabilmesi için, tablolar elde edilmiş, frekans analizleri yapılmış ve ilgili bölümde verilmiştir. Kırşehir ilinde el dokuması halı üretiminin yapılmadığı tespit edilmiştir. İncelenen eski örneklerde 1910-1950 yılları arasında ıstar tezgâhlarında, atkısı, çözgüsü ve ilme iplikleri yün olarak üretilmiştir. Son dönem örnekler germe tip tezgahlar da üretilmiş, çözgüsü pamuk, atkı ve ilmesi ise yün olarak dokunmuştur. Halılar genellikle 5mm hav yüksekliğinde, 27x33 orta kalitede dokunmuştur. Kullanım alanlarına göre farklı ende ve boyda dokuma yapılmış, namazlık, minder, yastık ve seccade tipi ürün çeşitlerini tercih edilmiş, minder ve yastıklar madalyonlu, namazlık ve seccade halıları ise mihraplı kompozisyonlu şeklinde dokunmuştur. Zemin renklerinde genellikle kırmızı, zemin deseninde ve bordürde kahverengi ve tonları kullanılmıştır. Bu halılarda, geometrik, bitkisel, sembolik ve nesneli bezemeler yoğun olarak kullanılmıştır. Yöreye ait olarak köşelerini süsleyen bitkisel bezemelerden salkım söğüt motifi, sembolik bezemelerden top motifleri, müftü topu, ayna, arapeli, havabaşı, gelinağlatan, ev, bahçe ve elma motifleri, özellikle Mucur halı yastığında görülen el, ayak motifleri, figürlü bezemelerden ejder ve sinek motifleri kullanılmıştır. Örneklem olarak alınan halıların eski örnekler ile günümüze yaklaşan örnekleri arasında yozlaşma tespit edilmemiştir.