Mimar Koca Sinan'ın İstanbul'daki camilerinde minber

---

Tezin Türü: Doktora

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2014

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Bülent Oral

Danışman: Gül Tunçel

Özet:

Mimar Koca Sinan'ın İstanbul'daki Camilerinde Minber' başlıklı çalışmamızda, Mimar Sinan'ın İstanbul'daki ilk yapım özelliklerini taşıyan toplam 19 eserine yer verilmiştir. Bu yapılar Tezkiretü'l Bünyan, Tezkiretü'l Ebniye ve Tuhfetü'lMi'marin adlı yazma eserler ve bu eserler hakkında yapılan yayınlar esas alınarak belirlenmiştir. Çalışmamız ile Mimar Sinan'ın İstanbul minberlerini, tüm yönleriyle incelemek ve bu değerlendirmeler ışığında Mimar Sinan'ın sanat anlayışını ortaya koymak hedeflenmiştir. Ayrıca minberlerin Türk İslam Sanatı içinde ne kadar özgün olduğunu ya da özgünleştiğini karşılaştırmalar içinde vermek ve Mimar Sinan'ın sanat anlayışının din ve bölgesel kültürlerle nasıl bir ilişkide olduğunu ortaya koymak amaç edinilmiştir. Mimar Sinan'ın İstanbul'daki minberlerinin yapımı 1522-1588 yılları arasını kapsamaktadır. İncelediğimiz yapılar İstanbul'un Fatih, Beyoğlu, Eyüp, Üsküdar ve Beşiktaş ilçelerinde yer almaktadır. Mimar Sinan da eserlerinde minberleri, mihrabın batısına denk gelecek şekilde konumlandırmıştır. Minberler kapı, korkuluk, yan aynalık, aynalık altı açıklık, geçit ve köşk kısımları başlığı altında anlatılmıştır. Mimar Sinan Dönemi'nde başlıca kullanılan malzeme mermerdir. Bu dönemde malzemeler kullanım kolaylığı ve dayanaklılığı göz önünde bulundurularak tercih edilmiştir. Erken Dönem Osmanlı mermer minberlerindeki sadelik, Osmanlı Devleti'nin ekonomik yeterlilikleriyle doğrudan alakalıdır. Ancak, Osmanlı Devleti'nin en kudretli olduğu yılları da kapsayan Mimar Sinan Döneminde, ekonomik ferahlığın getirdiği imkânlar, yapı malzemesi olarak mermere yer verilmesini kolaylaştırmıştır. Bunun sonucunda da mermer yüzeyinde süslemeye yoğun bir şekilde yer verilmiştir. Geometrik süslemede çokgen, yıldız ve çintemani kullanılmıştır. Çokgen ve yıldız formlar yoğun kullanım alanına sahip olmuş iken, çintemani sınırlı kullanılmıştır. Bitkisel süslemede, rumi-palmet ikilisi en fazla kullanılan motiflerdir. Mimar Sinan'ın İstanbul minberlerinde en az görülen çiçek motifleri nar, şakayık, lale, karanfildir. Çalışmamızda Mimar Koca Sinan'ın İstanbul'daki Camilerinde Minberleri kapsamlı bir şekilde incelenmiş ve Türk Sanatı'ndaki yeri belirlenmeye çalışılmıştır.