Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2018
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Uçal Özel
Danışman: ZİYA KILIÇ
Özet:Bu çalışma, bilimsel ve sosyo-bilimsel senaryolar kullanılarak ve her uygulamadan sonra sınıf tartışmaları yaptırılarak öğrencilerin argümantasyon becerilerinin geliştirilmesinin incelenmesi amacıyla, Fen ve Anadolu liselerine göre bilimsel süreç becerileri daha az gelişmiş olduğu kabul edilen meslek lisesi kimya programı öğrencileriyle gerçekleştirilmiştir. Öğrencilere çalışmanın başında argümantasyon kunusunda hiç bilgi verilmemiş, doğrudan bir etkinlik uygulaması ile çalışmalara başlanmıştır. Öğrencilerin yazılı argümanları incelendikten sonra, araştırmacı tarafından öğrenciler argümantasyon konusunda bilgilendirilmiş, bir argümanın nasıl geliştirileceği ve karşı argümanların nasıl çürütülebileceği konularından örnekler verilmiştir. Ayrıca öğrencilerin yazdıkları metinlerden çeşitli örnekler verilerek argümantasyon konusunda daha ayrıntılı bilgi edinmeleri sağlanmıştır. Bu çalışma deney grubu ve kontrol grubu olmak üzere iki grupla iki dönem yürütülecek şekilde planlanmasına rağmen, örneklemde yaşanan sorunlar nedeniyle tek grupla gerçekleştirilmiştir. Birinci yıl, öğrencilere kil-mantar, farklı boyutlardaki bir maddenin yoğunluğu, arabamıza yağ alıyoruz gibi dokuz bilimsel konuda yazılı argümantasyon çalışması yaptırılmıştır. Konuların seçiminde bilimsel açıdan aktivite içeriğinin kimya dersleriyle uyumlu olmasına, derste öğrendikleri kavramların kullanılmasının sağlanmasına ve konuların ilgilerini çekecek olmasına dikkat edilmiştir. Her etkinlikten sonra etkinlik konusu sınıf içi tartışmasında tekrar ele alınmış, öğrencilerin metinlerinden düşük, orta ve yüksek kalitede olduğu değerlendirilen argümanlardan örnekler verilmiş ve bir sonraki etkinliğe geçilmiştir. Dokuz etkinlikten yedisi sınıfta, beşinci ve sonuncu etkinlik ev ödevi olarak gerçekleştirilmiştir. İkinci yıl öğrencilere hiçbir eğitim verilmeden doğrudan nükleer enerji, genetiği değiştirilmiş organizmalar, grip aşısı olalım mı olmayalım mı ve hidroelektrik santraller konularında yazılı argümantasyon çalışmaları yaptırılmıştır. Konuların seçiminde, öğrencilerin seviyesine uygun, güncel ve toplumda yaygın olarak tartışılıyor olması esas alınmıştır. Öğrencilerin bilimsel ve sosyo-bilimsel konulardaki yazılı argümanları Clark ve Sampson tarafından önerilen ve içeriğin esas alındığı yönteme göre; a) iddianın (açıklamanın) yeterliği, b) iddianın kavramsal kalitesi, c) verilerin (delillerin) kalitesi ve d) savunmasının kalitesi açılarından değerlendirilmiştir. Literatürde oldukça yaygın olarak kullanıldığı görülen Toulmin Modeli'ne göre değerlendirme, sadece bir argümanın elemanlarını kapsaması ve içeriğin dikkkate alınmaması açısından tenkit edildiğinden, tercih edilmemiştir. Birinci yıl gerçekleştirilen çalışmalar süresince öğrencilerin aktivitelerden aldıkları toplam puanları yaklaşık 3'den 9'a (tam puan 12) kadar artış göstermiştir. İddianın yeterliği, deliller ve savunması kalitesi açısından 3,0 tam puana göre sırası ile 2,76; 2,64 ve 2,16'ya kadar artış sağlanmasına rağmen, iddianın (açıklamanın) kavramsal kalitesindeki artış daha düşük olmuştur. (Bu değerlendirmede son aktivite dikkate alınmamıştır). İkinci yıl öğrenci argümanlarının kalitesi birinci yılın biraz altından başlamış ve yılsonunda birinci yılın üzerine çıkmıştır. Toplam puan 7,5'dan 9,32'ye yükselmiştir. Değerlendirmede esas alınan parametreler açısından birinci yıla paralel sonuçlar elde edilmiş, sosyo-bilimsel çalışmalarda da en düşük puanlar yine iddianın kavramsal kalitesinde olmuştur. Birinci ve ikinci yıl gerçekleştirilen öğrenci aktivitelerinin istatistiki açıdan değerlendirilmesi sonucunda, tüm parametrelerin puanları ile toplam puanlardaki artışların anlamlı olduğu saptanmıştır. İki yıllık çalışmanın sonunda, bilimsel süreç becerileri açısından daha düşük seviyede olduğu kabul edilen öğrenci gruplarında bilimsel ve sosyo-bilimsel konularda yapılacak çalışmalarla argümantasyon becerilerinin gelişebileceği görülmüştür. Öğrencilerle yapılan yarı-yapılandırılmış görüşmelerde; akıl yürütme, bakış açısında olumlu değişim, iletişim kurma, kendini ifade etme ve kendine güven konularında önemli gelişmeler elde ettikleri belirlenmiştir.