Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, TEMEL EĞİTİM ANA BİLİM DALI, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2021
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Sevinç Demir Kaya
Danışman: Fatma Alisinanoğlu
Özet:
Araştırmada öğretmenlerin okuma yazmaya hazırlık becerilerine yönelik koçluk desteği almalarının öğretmenin okuma yazmaya hazırlık uygulamalarına ve öğretmenin okuma yazmaya hazırlık becerilerine ilişkin uygulamalarının çocukların okuma yazmaya hazırlık becerilerine olan etkisinin belirlenmesi amaçlanmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu Kütahya ilinde bulunan bir resmi bağımsız anaokulunda görev yapan 1 öğretmen ve 2 ana sınıfı çocukları (1 deney grubu çocukları ve 1 kontrol grubu çocukları) oluşturmaktadır. Deney grubunu resmi bağımsız A. anaokulu A. sınıfına devam eden 15, kontrol grubunu ise B. sınıfına devam eden 14 olmak üzere toplam 29 çocuk oluşturmaktadır. Araştırma hem nitel hem de nicel araştırma yöntemlerinin kullanıldığı karma yöntem ile gerçekleştirilmiş olup araştırmada koçluk desteği ile öğretmenin okuma yazmaya hazırlık uygulamalarına müdahale edildiği ve buradan yola çıkarak çocukların okuma yazmaya hazırlık becerilerine etkisi incelendiği için araştırmanın deseni karma yöntem araştırmalarından müdahale deseni olarak belirlenmiştir. Çocuklardan elde edilen nicel veriler ile öğretmenden elde edilen nitel verilerin birbirlerini desteklemesine, sonuçların karşılaştırılmasına ve yorumlanmasına destek olması amacıyla eş zamanlı olarak kullanılmıştır. Dolayısıyla araştırma desenin simgesel görünümü NİC+NİT şeklindedir. Araştırmanı nitel deseni olarak temel nitel araştırma deseni benimsenmiştir. Nitel veriler öğretmen ile yapılan gözlem, görüşme, geri bildirim oturumları ve günlük kayıtları aracılığıyla deneysel müdahale öncesinde, sırasında ve sonrasında araştırmaya dahil edilmiştir. Araştırmanın nicel deseni deneysel araştırma türlerinden biri olan öntest - sontest ve kalıcılık testi deney - kontrol gruplu yarı deneysel desen olarak belirlenmiştir. Koçluk desteği süreci öncesi ve sonrasında öğretmenin okuma yazmaya hazırlık uygulamalarına ilişkin veriler ilk olarak yarı yapılandırılmış görüşme tekniği ile elde edilmiştir. Koçluk desteği süreci kapsamında; 5 hafta boyunca, hafta içi her
vii
gün öğretmenin okuma yazmaya hazırlık ve Türkçe etkinliklerinin tümü gözlemlenmiştir. Her bir gözlem sırasında araştırmacı tarafından hazırlanan gözlem kontrol listesi doldurulmuş ve gözlem notları alınmıştır. Okuma yazma hazırlık becerileri gözlem kontrol listesi öğretmenin okuma yazmaya hazırlık becerilerinden olan fonolojik farkındalık, yazı farkındalığı ve sözel dil becerilerini sınıflarında nasıl uyguladıklarını, yaptıkları etkinliklerde bu becerileri ele alıp almadıkları, ele aldılarsa ne derecede kullandıkları ve hangi stratejileri, materyalleri kullandıklarını içeren 112 maddeden oluşmaktadır. Her uygulamanın sonunda öğretmen ve araştırmacının gerçekleştirilen uygulamayı değerlendirdikleri geri bildirim oturumları gerçekleştirilmiştir. Geri bildirim oturumlarındaki değerlendirmeler sırasında öğretmene alan bilgisi, yöntem, teknik ve strateji ile gelecek etkinliklerin planlanması konularında koçluk desteği sağlanmıştır. Nicel veriler; Fonolojik farkındalık ölçeği, Yazı farkındalığı kontrol listesi, Peabody resim kelime testi, Descoedres dil testi ölçme araçları aracılığıyla elde edilmiştir. Araştırma koçluk desteği alan öğretmen uygulamalarının çocukların okuma yazmaya hazırlık becerilerinden olan sözel dil becerisi, fonolojik farkındalık ve yazı farkındalığı becerilerine etkisini belirlemeyi amaçlayan deneysel bir araştırma olduğundan deneysel uygulamanın etkililiğini test etmek için Karışık (Tekrarlı) Ölçümler İçin İki Faktörlü ANOVA kullanılmıştır. Araştırmada 2x3'lük (deney/kontrol grupları X öntest/sontest/kalıcılık testi) split plot desen oluşturulmuştur. Ayrıca varyans analizinde belirlenen farkın hangi gruplar arasında anlamlı olduğunu belirlemek amacıyla katılımcıların Descoeudres Dil Testi (Descoeudres Dictionary Test) (DDT), Peabody Resim Kelime Testi, Fonolojik Farkındalık Ölçeği ve Okul Öncesi Dönemdeki Çocukların Yazı Farkındalığını Değerlendirme Kontrol Listesi öntest, sontest ve kalıcılık ölçümlerinden aldıkları puanların karşılaştırmalarına ilişkin Bonferroni Testi kullanılmıştır. Bulguların istatistiksel analizleri .05 anlamlılık düzeyi esas alınarak gerçekleştirilmiştir. Bununla birlikte. 001 ve. 01 anlamlılık düzeyleri de tablolarda gösterilmiştir. Araştırma bulguları koçluk desteği sürecinin öğretmenin okuma yazmaya hazırlık becerilerine yönelik alan bilgisine, okuma yazmaya hazırlık becerilerine yönelik uygulamalarına (etkinlik planını oluşturma, uygulama, değerlendirme, materyal kullanma, yöntem, teknik ve strateji kullanma) katkı sağladığını göstermektedir. Bu bağlamda koçluk desteği alan öğretmenin okuma yazmaya hazırlık becerilerine yönelik farkındalık düzeyinin arttığı görülmektedir. Aynı zamanda Fonolojik farkındalık ölçeği, Yazı farkındalığı kontrol listesi, Peabody resim kelime testi, Descoedres dil testi ölçme araçlarından elde edilen bulgulara göre öntest – sontest ve kalıcılık ölçümlerinden aldıkları puanlar arasında deney grubu lehine anlamlı farklılık bulunmuştur (p<0.01). Bu bulgulara dayalı olarak koçluk desteğinin öğretmenin okuma yazmaya hazırlık uygulamalarına katkı sağladığı ve öğretmenin okuma yazmaya hazırlık becerilerine yönelik uygulamalarının ise çocukların okuma yazma becerilerini gelişimine katkı sağladığı sonucuna ulaşılmıştır.
Anahtar Kelimeler :okuma yazmaya hazırlık becerileri, koçluk, okuryazarlık koçluğu, mesleki gelişim, öğretmen eğitimi.