Yarışma yöntemi ile elde edilen mimari projelerde işlevsel niteliğin artırılmasına yönelik bir model önerisi: Belediye hizmet binaları örneği


Tezin Türü: Doktora

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2018

Öğrenci: FATİH ÇAĞRI AKÇAY

Danışman: SARE SAHİL

Özet:

Ulusal mimari proje yarışmaları hedef kriterleri ile sonuç ürün nitelikleri arasında görülebilen aykırılıkların giderilebilmelerine / azaltılabilmelerine yönelik olarak geliştirilen bu çalışma; deneysel tabanlı bir model önerisi sunmaktadır. Model önerisi üzerinden ulusal mimari proje yarışmaları sonuç ürünleri; işlevsel gereksinmeler bağlamında değerlendirilebilmekte, mevcut problem alanları saptanabilmekte ve bu problem alanlarının oluşmalarına mesnet teşkil eden alt süreçlerdeki kopukluklar ortaya konulabilmektedir. Tez çalışması model önerisi; mimari planlama süreci, mimari proje yarışmaları ve belediye hizmet binalarının ele alındıkları kuramsal çatkı üzerine strüktüre edilmiş ve iki adet ulusal mimari proje yarışması sonuç ürünü kapsamında somutlaştırılmıştır. Bu sayede tez çalışmasına ait hipotezlerin analiz edilebilmelerine ve amaçların gerçekleştirilebilmelerine imkan sunan bulgulara ulaşılmaya çalışılmıştır. İlgili yapay çevrelerin şartnameleri, ön mimari projeleri, uygulama projeleri gibi materyallerin yanı sıra müellifler ile görüşmeler, anket çalışmaları, mekanların fotoğraflanmaları, gözlem inceleme gibi muhtelif tekniklerden yararlanılarak dökümlenen bulgular; alt süreç kopukluklarının ortaya konulabilmelerine zemin hazırlamıştır. Kopukluklar; şartname kurgulanma süreçlerinde ihtiyaç programlarının eksik / yanlış göstergeler içermeleri ve uygulama süreçlerinde işverenler tarafından mekansal müdahalelerin gerçekleştirilmeleri olarak belgelenmiştir. Bu kapsamda; yapay çevrelerin kullanılmalarını müteakiben yatayda genişleme gereksinmesinin ortaya çıktığı, kapasite ve mekan organizasyon problemlerinin meydana geldikleri ve işlevsel niteliğin azaldığı saptanmıştır. Ulusal mimari proje yarışmalarının daha sağlıklı işletilebilmelerine, sonuç ürünlerinin daha kullanılabilir kılınabilmelerine, ilgili tüm aktörlerin motivasyonlarının artırılabilmelerine, kuramsal söylemlerin geliştirilebildikleri daha stabil bir zemin hazırlanabilmesine engel teşkil eden problem alanları, bunların yapay çevrelere yansıma durumları ve öneriler; tez çalışmasının sonuç bölümünde tablolaştırılmıştır.