Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkçe Ve Sosyal Bilimler Eğitimi Anabilim Dalı, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2019
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: CANAN IRMAK
Danışman: Turhan Çetin
Özet:
Bu çalışmada ortaokulda öğrenim gören altı, yedi ve sekizinci sınıf öğrencilerinin mülteci kavramına ilişkin algılarını incelemek amaçlanmıştır. Bunun için öncelikle öğrencilerden mülteci kavramına ilişkin metaforlar geliştirmeleri istenmiştir. Daha sonra çalışmaya katılan öğrencilerden elde edilen veriler uzman eşliğinde çözümlenip yorumlanmıştır. Verilerin çözümlenmesinde ve yorumlanmasında içerik analizi kullanılmıştır. Araştırma, nitel araştırma deseninde durum çalışması yöntemiyle gerçekleştirilmiştir. Çalışma Türkiye İstatistik Kurumu’nun sosyoekonomik düzey verileri dikkate alınarak hazırlanmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu 2017 - 2018 eğitim-öğretim yılı bahar döneminde Ankara ili merkez ilçelerden oluşan üst, orta ve alt sosyoekonomik düzeye sahip yerleşim yerlerinde bulunan altı okulda öğrenim gören maksimum çeşitlilik örnekleme yöntemiyle seçilmiş altı, yedi ve sekizinci sınıf öğrencileri oluşturmaktadır. Sosyal bilgiler 6 ve 7. sınıf öğretim müfredatında yer alan göç kavramı ve bu kavramın içerinde bulunan mülteci kavramı ve bu kavrama yüklenen anlamlar ayrıntılı ve olduğu gibi betimlenmeye çalışılmıştır. Bu araştırmada veri toplama aracı olarak ise mecazlar yoluyla veri toplama formu kullanılmıştır. Araştırmanın veri toplama aracı metafordur. Metafor ise oluşturulan kavramla ilgili olarak öğrencilerin çizdikleri resim/karikatürlerden oluşan görsel dokümanlardır. Araştırma sonucunda; sosyoekonomik düzey farkı gözetilmeksizin mülteci kavramına ilişkin metaforlar incelendiğinde katılımcıların büyük bir çoğunluğunun kuşlar, hayvanlar, leylek ve kedi metaforlarını oluşturdukları görülmektedir. Metaforlar oluşturulurken katımcıların insanların genelde savaştan dolayı kendi ülkelerinden ayrılarak başka bir ülkeye yerleşmek isteğine yönelik algıları güçlüdür. Sosyoekonomik farkı gözetilmeksizin katılımcıların büyük çoğunluğu mülteci kavramını savaştan dolayı göç, acıdan kaçmak, başka bir yere sığınmak şeklinde algıladıkları görülmektedir. Ayrıca oluşturulan metaforlar incelendiğinde mültecilerin de isteyerek ülkemizde olmadığını, zorunluluktan dolayı ülkelerini terk
vii
ettikleri, bizlere aslında sığındıklarını ve korunmaya, kollanmaya ihtiyaçları olduğuna ilişkin algıları yüksektir. Alt, Orta ve Üst sosyoekonomik düzeydeki metaforlara bakıldığında hayvan, kuş ve leylek metaforları dikkat çekmektedir. Katılımcılar mülteci kavramını yaşadıkları ülkeden ayrılarak yeni bir ülkeye gitmelerinden dolayı hayvan, kuş ve leylek metaforlarını oluşturdukları görülmektedir. Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı’nda mülteci kavramının daha detaylı bir şekilde yer alması önerilmektedir. Çünkü ülkemiz konum itibariyle geçmişten günümüze sürekli göç sorunu ile uğraşmaktadır. Son yıllarda özellikle Suriye’den, Türkiye’ye yoğun bir göçün yaşandığını görmekteyiz. Bu da güncel olan mülteci kavramı üzerinde durulması gerektiğini göstermektedir. Sosyal bilgiler öğretmenlerine mülteci kavramı işlenirken, katılımcıların oluşturdukları metaforlar göz önünde bulundurularak derste verilen örnekleri seçmelerini ve bu konu ile ilgili göçe maruz kalan kişilerin mektupları ya da o kişilerin duygu ve düşüncelerinin yer aldığı videolar sınıfta izletilebilir. Böylece bu kavram daha somut bir şeklide öğretilebilir.
Anahtar kelimeler : Sosyal bilgiler, göç, mülteci, nitel araştırma, metafor