Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2018
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Berker Bulut
Danışman: İHSAN SEYİT ERTEM
Özet:Bu araştırmada genel olarak dinlediğini ve okuduğunu anlama becerileri üzerinde durulmuştur. Çalışmanın özelinde dinlediğini ve okuduğunu anlama becerilerinin benzer zihinsel süreçlerden oluştuğu varsayımı ile ilkokul dördüncü sınıf öğrencilerinin anlama süreçleri ve bu süreçte ortaya koydukları tepkiler incelenmiştir. Bu bağlamda ilkokul dördüncü sınıf öğrencilerinin dinlediğini ve okuduğunu anlama sürecinde hangi stratejileri, nasıl kullandıkları araştırmanın konusunu oluşturmuştur. Buna göre bu araştırmada ilkokul dördüncü sınıf öğrencilerinin dinlediğini ve okuduğunu anlama süreçlerinde kullandıkları anlama stratejilerini tanımlamak ve bu süreçte gerçekleşen zihinsel süreçleri ortaya çıkarmak amaçlanmıştır. Nitel araştırma yöntemlerinden durum çalışması deseninin kullanıldığı araştırmada çeşitliliği sağlamak adına dinleme ve okuma başarısı, cinsiyet, sosyoekonomik düzey gibi kendi içinde benzeşik farklı durumlara göre çalışma grubu oluşturulmuştur. Araştırmanın çalışma grubunu 2016-2017 eğitim öğretim yılı itibari ile Aydın ili Efeler ilçesinde orta sosyoekonomik düzeyde bulunan bir devlet okulundaki on iki ilkokul dördüncü sınıf öğrencisi oluşturmuştur. Katılımcılar belirlenirken dördüncü sınıfa ait beş şubede Türkçe derslerindeki öğrenme-öğretme süreçleri gözlemlenmiştir. Yapılan gözlemler sınıf öğretmenlerinin herhangi bir anlama stratejisi uygulayıp uygulamadığının yanında öğrencilerin anlama sürecine nasıl katkı verdikleri yönünde olmuştur. Bu şekilde uygulama öncesi öğrencilerin seçimine yönelik ön bilgiler edinilmiş ve öğrenciler ile birlikte zaman geçirilerek yakınlık kurulması sağlanmıştır. Son olarak katılımcıları belirlemek üzere araştırmacı tarafından geliştirilen Dinlediğini Anlama Testi ve Okuduğunu Anlama Testi uygulanmıştır. Araştırmanın veri toplama aşamasında, gözlem kayıtları ve bilgilendirici ve öyküleyici dinleme ve okuma metinlerinden oluşan sesli düşünme tutanakları kullanılmıştır. Katılımcıların dinlerken ve okurken ne yaptıklarına ilişkin düşüncelerini sözlü olarak anlattıkları sesli düşünme yöntemi ile elde edilen sözel veriler, dinlediğini ve okuduğunu anlama stratejilerinin belirlenmesi açısından zihinsel süreçlerin ortaya çıkarılmasını sağlamıştır. Elde edilen verilerin analizinde betimsel analiz ve içerik analizi tekniklerinden faydalanılmıştır. Ayrıca bazı verilere ilişkin frekans hesaplamaları ve ki-kare testi kullanılmıştır. Genel olarak yapılan bu araştırmanın sonucunda, öğrencilerin dinlediğini ve okuduğunu anlama süreçlerinde çeşitli stratejiler kullandıkları görülmüştür. Öğrencilerin hem dinleme hem de okuma çalışmalarında kullandıkları stratejilerin daha çok metnin içeriğini çözümlemek adına sürekli tahminde bulunularak var olan bilgilerini kullanmaya yönelik olduğu görülmüştür. Ayrıca araştırmaya katılan öğrencilerin hem dinleme hem de okuma çalışmalarında kullandıkları stratejilerin metin türüne ve cinsiyete göre farklılık göstermediği bulunmuştur. Bununla birlikte öğrencilerin dinleme ya da okuma başarısı arttıkça kullandıkları stratejilerin sayısının arttığı sonucuna ulaşılmıştır. Araştırma sonuçlarından biri de dinleme çalışmalarında derinlemesine anlama, okuma çalışmalarında ise yüzeysel anlama düzeyindeki zihinsel süreçlerin daha çok kullanılmasıdır. Öte yandan araştırmaya katılan öğrencilerin hem okuma hem de dinleme çalışmalarında değerlendirme düzeyine daha az ulaşmış oldukları sonucuna varılmıştır. Bu sonuç öğrencilerin kendi anlamalarını değerlendirme yeterliliklerinin düşük olduğunu ve üst düzey bilişsel becerilerinin gelişmediğini göstermektedir.