Eylem araştırması yöntemi ve HAAT modeli üzerinden tasarım metodolojisi: İşitme engelli bireyler için yardımcı ürün önerisi


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2020

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: ABDULKADİR URUÇ

Danışman: Hüseyin Güçlü Yavuzcan

Özet:

Dünyada 400 milyonun üzerinde olduğu tahmin edilen işitme engelli bireyler için eğitim, iş ve sosyal alanlarında bağımsızlık sağlamak amacıyla yardımcı ürün ve teknolojiler kullanılmaktadır. Bu ürün ve teknolojiler işitme engelli bireylerin fiziksel veya zihinsel dezavantajları sebebiyle gerçekleştiremeyecek durumda oldukları eylemleri gerçekleştirmeleri için onların işlevsel yeteneklerini geliştiren ve arttıran ürün ve teknolojilerdir. Kullanım amacı ve alanı bu kadar geniş olmasına rağmen, işitme engelli bireylerin temel eğitim ve öğrenim süreçlerinde çoğu zaman geleneksel öğretim yöntemlerinin kullanıldığı ve eğitim amaçlı kullanılan yardımcı ürün ve teknolojilerin kullanımının yeterli seviyede olmadığı görülmüştür. Bu çalışma kapsamında, akademik araştırma yöntemi, tasarım modeli ve tasarım süreci sistematik olarak planlanarak yürütülmüştür. 30 işitme engelli birey ve 20 eğitmen ile gerçekleştirilen eylem araştırması sonrasında, birey ve eylem öğelerine dayalı HAAT (Human Activity Assistive Technology) modeli uygulanarak yardımcı ürün geliştirilmesine yönelik entegre bir metodoloji ortaya konulmuştur. İşitme engelli bireylerin ve eğitmenlerinin eğitim süreçlerindeki deneyim ve yöntemlerinden de yararlanılarak uygulanan entegre metodoloji sonrasında daha önce tasarlanan bir yardımcı ürünün geliştirilmesi yönünde tasarım önerileri sunulmuştur. Geliştirilen bu ürün önerisi ile işitme engelli bireylerin temel ses ve konuşma eğitimlerinde herhangi bir bireye bağlı kalmadan kendi kendilerine de verimli bir dil pratiği yapmaları hedeflenmiştir.