Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2023
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Ayşegül AKCA
Danışman: Sultan Ayaz Alkaya
Özet:
Araştırma adölesanlarda sağlık okuryazarlığı temelli motivasyonel görüşme ve sağlık eğitiminin beslenme ile fiziksel aktivite davranışlarına etkisini belirlemek amacıyla paralel grup randomize kontrollü deneysel tasarım ile yapılmıştır. Araştırmanın evrenini bir lisede öğrenim gören dokuzuncu sınıf adölesanlar (N= 280) oluşturmuştur. Araştırma 63 adölesan (motivasyonel görüşme: 21, sağlık eğitimi: 21, kontrol: 21) ile tamamlanmıştır. Verilerin toplanmasında “Kişisel bilgi formu”, “Adölesan Sağlığı Geliştirme Ölçeği”, “Okul Çağındaki Çocuklar İçin Sağlık Okuryazarlığı Ölçeği”, “Çocuklar İçin Sağlıklı Beslenme ve Fiziksel Aktivite Öz Yeterliliği Ölçeği” ve “Beslenme-Egzersiz Tutum Ölçeği” kullanılmıştır. Araştırmada motivasyonel görüşme ve sağlık eğitimi gruplarına beslenme ve fiziksel aktivite bilgi, tutum ve davranışlarını geliştirmeye yönelik altı oturum sağlık okuryazarlığı temelli müdahale uygulanmıştır. Müdahaleler eş zamanlı olarak haftada bir kez yapılmıştır. Tüm gruplara müdahale öncesi, müdahalenin tamamlanmasından sonra (son test), 3. ay (ilk izlem) ve 6. ayda (ikinci izlem) veri toplama araçları uygulanmıştır. Verilerin analizinde ki-kare testi, iki faktörlü karma tasarımlı ANOVA ile birlikte “Bonferroni çoklu karşılaştırma testi” kullanılmıştır. Müdahale grupları ve kontrol grubu arasında sağlık okuryazarlığı, beslenme ve egzersiz davranışları ön test ortalama puanları açısından istatistiksel olarak anlamlı fark olmadığı belirlenmiştir (p>0,05). Motivasyonel görüşme ve sağlık eğitimi gruplarının son test, ilk izlem ve son izlem beslenme ve egzersiz ortalama puanlarının kontrol grubuna göre anlamlı şekilde arttığı belirlenmiştir (p < 0,001). Motivasyonel görüşme ve sağlık eğitimi grupları arasında son test, ilk izlem ve son izlem beslenme ve egzersiz ortalama puanları bakımından anlamlı fark olmadığı tespit edilmiştir (p > 0,001). Araştırma sonucunda sağlık okuryazarlığı temelli motivasyonel görüşmenin ve sağlık eğitiminin adölesanlarda beslenme ve fiziksel aktivite davranışlarını geliştirmede etkili olduğu belirlenmiştir. Adölesanlarda sağlıklı beslenme ve fiziksel aktivite davranışlarının geliştirilmesi için sağlık okuryazarlığı temelli müdahalelerin okul temelli programlar kapsamında uygulanması önerilir.
Anahtar Kelimeler : Sağlık Okuryazarlığı, Beslenme, Fiziksel Aktivite, Motivasyonel Görüşme, Sağlık Eğitimi, Adölesan, Hemşire