Çocuk edebiyatında göç ve göçmenlik olgusu


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2018

Öğrenci: MURAT TEMUR

Danışman: İHSAN SEYİT ERTEM

Özet:

İnsanlık tarihi boyunca göç hareketleri bireyleri ve onların ailelerini birçok yönden etkilemiştir. Özellikle çocuklar ruhsal, fiziki veya sosyal gelişimlerini yeterince tamamlayamadıkları için bu göç hareketlerinden en fazla etkilenen grubu oluşturmaktadırlar. Bu nedenle de, çocuklara yönelik yazılan eserlerin, içerik ve biçimsel yönden nitelikli olması, çocukların gelişim özellikleri, ilgi ve ihtiyaçları dikkate alınarak hazırlanmış olması gerekmektedir. Bu araştırma ile göç ve göçmenlik konulu çocuk kitaplarında; yazarın ve diğer karakterlerin göçmenlere bakış açısı, resim ve biçimsel özellikler, göçmenlere yönelik kullanılan dil, zaman, mekân ve planlamaya ilişkin özellikler incelenmiştir. Daha sonra elde edilen bulgular doğrultusunda çocuk kitabı yazarlarına, öğretmenlere, yöneticilere ve diğer bireylere önerilerde bulunulmuştur. Araştırmada, nitel araştırma yöntemlerinden döküman incelemesi ile toplanan veriler betimsel analiz tekniği ile analiz edilmiştir. Seçilen çocuk kitapları, uzman görüşleri doğrultusunda geliştirilen analiz formu ile ayrıntılı olarak incelenmiştir. Araştırma sonucunda, kitapların % 48'inde göçmenlere karşı kullanılan dilin birtakım olumsuz (hakaret edici, aşağılayıcı) ifadeler barındırdığı görülmüştür. Kitapların 2 tanesinde yer alan resimlerin boyutları birbirine uygun değildir. 9 kitapta ise göçmen karakterlerin vücut parçaları orantısız çizilmiştir. Ayrıca incelenen kitapların % 87'sinde göçmenlerin, ya evsiz oldukları ya da yıkık dökük, pis, loş, karanlık veya nemli yapılarda kısa ya da uzun süre yaşamak zorunda kaldıkları görülmüştür. İncelenen çocuk kitaplarının % 35'i, Almanya'ya göç veya Suriye'den göç konularını ele almaktadır. Bu durum çocuk kitaplarının çevresel ve sosyal koşullara kayıtsız kalmadığının en önemli göstergesi olarak görülebilir. Ayrıca göçmen karakterler olağanüstü özellikler taşımadığı gibi konuşma ve düşünceleri de genel olarak tutarlı ve inandırıcıdır. Kitapların % 65'inde göçmen çocuklar ile göç ettikleri ülkelerde yaşayan çocukların kısa ya da uzun süreli anlaşmazlıklar yaşadığı, göçmen çocukların dışlandığı sonuçlarına ulaşılmıştır.