Ulaşılabilirlikle ilgili Türk standartları bağlamında Ankara ilindeki halk kütüphanesi örneklerinin incelenmesi


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2016

Öğrenci: GÜLSÜM AKATLI

Danışman: CAN GÜNGÖR

Özet:

Toplumların gelişmişlik düzeyiyle doğrudan ilişki kurulabilecek okuma alışkanlığının bir göstergesi niteliğindeki kütüphaneler, ait oldukları toplumla ilgili bilgi sahibi olunabilecek önemli kamusal alanlardır. Bu anlamda toplumun her kesiminden insanın hizmetine açık olmaları sebebiyle daha geniş bir okuyucu kitlesine sahip olan halk kütüphaneleri, diğer kütüphanelere nazaran bir adım öne çıkar. Bu yapıların ulaşılabilir nitelikte olmaları, daha gelişmiş kültürel olgunluğa sahip toplumlar oluşmasında önemli bir etkendir. Ayrıca kütüphanelerin yanı sıra kamusal alanlar başta olmak üzere tüm iç ve dış mekanlara engellilerin ulaşılabilirliğinin mümkün kılınması ve hayata katılımlarının sağlanması ile sağlıklı ve uygar bir toplum yaşantısı mümkün olabilir. Bu çalışmanın amacı, hayatlarının belirli bir döneminde veya tamamında engelli olan bireylerin de standart iş görebilen her bir bireyle eşit şartlar altında yaşayabilmeleri anlamında kütüphane imkanlarından faydalanabilmelerini sağlamak için kütüphane tasarımlarındaki mevcut durumu irdelemek; kütüphaneyi oluşturan mekanların birbirleriyle olan ilişkilerini de göz önünde bulundurarak, TS 12576 ve TS 9111 referans alınarak ulaşılabilirlik oranlarını tespit etmek ve olabilecek söz konusu sorunlara çözüm önerileri sunmaktır. Çalışmada Ankara ilinde bulunan kütüphaneler arasından seçilen dört halk kütüphanesi ve yakın çevreleri, bu standartlar göz önünde bulundurularak hazırlanmış değerlendirme formları aracılığı ile gözlem ve inceleme tekniğine dayalı veri toplanması yöntemi kullanılarak incelenmiştir. Belirlenen yapılar ve yaklaşım alanı kapsamındaki yakın çevrelerinden elde edilen verilerin ulaşılabilirlik açısından incelenerek değerlendirilmesi sonucunda; bu dört yapının her bir form içinde ve belirli form başlıklarının içerdiği özelleşmiş alanlar kapsamında ulaşılabilirlikleri yanı sıra, ulaşılabilirlik değeri yüzdesel oranı (U.D.%.O.) ile yapı genel ulaşılabilirlik değerleri tespit edilmiştir. Seçilen kütüphaneler; birbirinden farklı nitelikler ve özelliklere sahip olmaları sebebiyle, doğrudan bir karşılaştırma yerine niteliklerinin sonuca yansıması anlamında incelenerek değerlendirilmiştir. Çalışma alanı kapsamında yer alan kütüphanelere ait problem ve eksikliklere TS 9111 ve TS 12576 standartları çerçevesinde uygulanabilecek çözüm önerileri sunulmuştur.