Karayolu ulaştırma sisteminin toplam faktör verimliliği ve Avrupa Birliği konum analizi


Tezin Türü: Doktora

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2011

Öğrenci: FATİH CİPİL

Danışman: ADNAN SÖZEN

Özet:

Bu çalışmada Avrupa Birliğine (AB) uyum çerçevesinde Türkiye'nin karayolu ulaşım göstergelerini etkin olarak kullanıp kullanmadığı ve diğer AB ülkelerine göre durumunun ortaya konulması amacıyla göreli etkinlik analizi yapılmıştır. Etkinlik ölçme yöntemlerinden olan ve bu çalışmada kullanılan Veri Zarflama Analizi (VZA), temelinde doğrusal programlama ilkelerine dayanan, parametresiz bir yöntem'dir. VZA, statik bir analiz şekli olup, tek bir dönemde karar birimlerinin verilerini kullanarak bir yatay kesit analizi yapar. Yöntemin getirdiği en önemli yenilik, birçok girdinin kullanılarak birden fazla çıktının elde edildiği ortamlarda, parametrik yöntemlerde olduğu gibi önceden belirlenmiş herhangi bir analitik çıktı fonksiyonunun varlığının öngörülmesine gereksinim duymadan ölçüm yapabilmesidir. Etkinlik değerlendirme sürecinde, zaman içinde etkinliğin nasıl gelişmekte olduğunu ise Malmquist Toplam Faktör Verimliliği (TFV) indeksi ile belirlenmiştir. Analizde, kaza sayısı ile kazalardaki ölümlerin ve yaralı sayılarının minimum olabilmesi için farklı karayolu ulaşım parametrelerinin boyutlarını belirlemek üzere beş farklı model oluşturulmuştur. Ayrıca karayolu ulaşım performansının belirlenmesi için yolcu ve yük taşımacılığı hacmi çıktı, karayolu göstergeleri girdi olarak alınmıştır. Belli kriterleri ve hedefleri olan ve üyesi olduğu ülkelerin bu kriterleri taşıması gerektiğinden yola çıkılarak Türkiye'nin AB'ye aday bir ülke olarak karayolu ulaşım performansı bakımından AB ülkelerine (verilerine tam ulaşılabilen 27 ülke) göre durumu Veri Zarflama Analizi ve Malmquist Index yaklaşımları kullanılarak ortaya konulmuştur.