Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2020
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Buket ġEN
Danışman: Ümit Deniz
Özet:
Araştırmada, okul öncesi dönem çocuklarının izlemeyi tercih ettikleri çizgi filmleri toplumsal cinsiyet açısından incelemek amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda araştırmanın çalışma grubunu Uşak il merkezinde bulunan Milli Eğitim Bakanlığı‘na bağlı ilkokullarda anasınıflarına devam eden 344 çocuk, 324 anne ve değerlendirmeye alınan 5 çizgi film (Keloğlan Masalları, Niloya, Rafadan Tayfa, Pepee ve Heidi) oluşturmuştur. Araştırmanın modeli, nitel bir yöntem olan durum çalışmasıdır. Araştırma kapsamında verileri toplamak amacı ile Çocukların İzlediği Çizgi Filmleri ve Görüşlerini Belirleme Formu, Çizgi Filmler ile İlgili Anne Görüşlerini Belirleme Formu, Okul Öncesi Dönem Çocuklarına Yönelik Çizgi Filmlerin Genel Özelliklerini Belirleme Formu ve Okul Öncesi Dönem Çocuklarına Yönelik Çizgi Filmleri Toplumsal Cinsiyet Yönünden Değerlendirme Formu kullanılmıştır. Çocukların İzlediği Çizgi Filmleri ve Görüşlerini Belirleme Formu‘nda, okul öncesi dönem çocuklarına yönlendirilen 12 sorudan oluşan ve çocukların yaş, cinsiyet, sahip olduğu kardeş sayısı gibi demografik özelliklerin yanı sıra çocukların en çok izlediği çizgi filmler ile sevdikleri karakterleri belirlemeye ilişkin sorulara da yer verilmiştir. Çizgi Filmler ile İlgili Anne Görüşlerini Belirleme Formu‘nda, okul öncesi eğitime devam eden çocukların annelerinin öğrenim durumu, kendisinin ve çocuğunun yaşı, çocuğunun cinsiyeti gibi demografik özelliklerin belirleneceği sorular bulunmaktadır. Bu sorulara ek olarak çocuklarının izlediği TV kanalları ve izledikleri çizgi filmleri belirlemeye yönelik sorular da yer almıştır. Okul Öncesi Dönem Çocuklarına Yönelik Çizgi Filmlerin Genel Özelliklerini Belirleme Formu, Çocukların İzlediği Çizgi Filmleri ve Görüşlerini Belirleme Formu ve Çizgi Filmler ile İlgili Anne Görüşlerini Belirleme Formu
vii
uygulandıktan sonra elde edilen veriler doğrultusunda, belirlenen çizgi filmlerin genel özelliklerini belirlemek amacıyla oluşturulmuştur. Bu formda çizgi filmlerin adı, yayın süresi, yapım tarihi gibi başlıklar bulunmaktadır. Form, araştırma kapsamında çocukların en çok izlediği saptanan Keloğlan Masalları, Niloya, Pepee, Rafadan Tayfa, Heidi çizgi filmleri incelenerek doldurulmuştur. Okul Öncesi Dönem Çocuklarına Yönelik Çizgi Filmleri Toplumsal Cinsiyet Yönünden Değerlendirme Formu‘nda, çizgi film karakterlerinin kıyafetleri, meslekleri, ev içi ve ev dışındaki görev paylaşımları, kişilik özellikleri, çocukların oynadıkları oyunlar ve oyuncaklar kategorileri bulunmaktadır. Formlar, literatür ışığında ve uzman görüşleri doğrultusunda oluşturulmuştur. Araştırmadan elde edilen bulgular değerlendirildiğinde okul öncesi dönem çocuklarının çizgi filmlerin en çok içeriğini sevdikleri, en sevdikleri karakterin Keloğlan olduğu, kardeşleri ile birlikte de en çok Pepee çizgi filmini izledikleri belirlenmiştir. Okul öncesi dönem çocuklarının annelerinden elde edilen verilere göre, çocukların günlük 1-3 saat çizgi film izledikleri, en çok Rafadan Tayfa çizgi filmini izlemek istedikleri belirlenmiştir. Annelerin çocuklarının izlememesini istediği televizyon kanalları arasında en çok Cartoon Network bulunmaktadır ve izlememesini istemesinin nedeni ise silah, dövüş ve şiddet içerikli olması olarak belirlenmiştir. Çizgi filmlerden elde edilen bulgulara göre, çizgi filmlerin hepsinin TRT Çocuk kanalında yayınlanmış ve yayınlanıyor olduğu belirlenmiştir. Çizgi filmlerin ikisinde (Niloya ve Pepee) kadın karakterlerin kıyafetlerinin pembe renk ağırlıklı olduğu belirlenmiştir. Çizgi filmlerin hepsinde erkek karakterlerde ise kahverengi ve mavi renklerin ağırlıkta olduğu görülmüştür. Niloya ve Rafadan Tayfa çizgi filmlerinin izlenen bölümlerinde erkeklerin farklı mesleklerde çalıştığı, kadınların ise meslekler ile ilişkilendirilmediği dikkati çekmektedir. Bu çizgi filmlerden farklı olarak Pepee çizgi filminde Pepee‘nin öğretmeni kadın olarak resmedilmiştir. Çizgi filmlerde erkek karakterlerin ev dışında, kadın karakterlerin ise ev içinde daha etkin rol aldığı gözlemlenmiştir. Çizgi filmlerdeki kadın karakterlerin yardımsever, merhametli kişilik özellikleri, erkek karakterlerin ise lider, bilgili kişilik özellikleri belirlenmiştir. Çizgi filmlerde, kız ve erkek çocuklarının oynadıkları oyunlar ve oyuncaklar incelendiğinde; basketbol ve top gibi hareketli ve motor güç gerektiren oyun ve oyuncakların erkek karakterler tarafından oynandığı, kadın karakterlerin ise evcilik ve bebek gibi dingin güç gerektiren oyun ve oyuncakları oynadığı belirlenmiştir.
Anahtar Kelimeler
Danışman : Toplumsal cinsiyet, Okul öncesi eğitim, Keloğlan Masalları, Niloya, Rafadan Tayfa, Pepee, Heidi.