4-6 yaşa yönelik resimli çocuk kitaplarının doğacı zeka açısından incelenmesi


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2020

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: GÜLŞEN ORAN

Danışman: Serap Demiriz

Özet:

Çocuk kitapları ileti sunma, değer aşılama, bakış açısı geliştirme, hayal evrenini genişletme,

karakter gelişimine katkı sunma gibi görevler üstlenir. Okul öncesi dönemde kazandırılan

doğa farkındalığı ve çevre bilincinin ileriki yıllarda da çocuğun çevreye karşı olumlu tutum

geliştirmesinde önemli bir yeri olduğu bilinmektedir. Doğa ve çevre temalarını temel alan

bir programın amaçlarına ulaşmasında çocuk kitaplarında yer alan metinlerin ve görsel

unsurların büyük etkisi vardır. Bu metinlerle çocukları buluşturmak, öğrenilenlerin

içselleşmesini ve kalıcılığın oluşmasını sağlamada etkili olacaktır. Bu çalışmada 4-6 yaşa

yönelik resimli çocuk kitaplarında yer alan doğa ile ilgili iletileri, doğacı zekâ alanı

özelliklerine göre inceleme amaçlanmıştır. Araştırmada var olan bir durumu ortaya koymak

amaçlandığı için betimsel tarama modeli kullanılmıştır. Çalışma kapsamında 2018-2019

eğitim öğretim yılında Türkiye’nin beş farklı ilindeki okul öncesi eğitim kurumlarında görev

yapan toplam 50 öğretmene kartopu örnekleme tekniği ile ulaşılmıştır. Öğretmenlerden

sınıflarında bulunan çocuklara en sık okuduğu çocuk kitaplarından 5 tanesinin isimlerini

yazmaları istenmiştir. İletilen 250 kitap içerisinden kırk iki (42) adet kitap isminin

tekrarlandığı tespit edilmiştir. Bununla birlikte 4-6 yaş dönemine uygun olmayan ve basımı

olmadığı için temin edilemeyen yirmi üç (23) adet kitap olduğu belirlenmiştir. Bu sebeplerle

toplam altmış beş (65) adet kitabın elenmesiyle kalan 4-6 yaş dönemine hitap eden yüz

seksen beş (185) adet resimli çocuk kitabı araştırmanın çalışma materyalini oluşturmuştur.

Çalışmada Canbay’ın (2011) “Kitap İçerik İnceleme Formu” temel alınmıştır. Çocuk

kitaplarının incelenmesi sırasında kitap içerik inceleme formundaki maddelere eklemeler

yapılarak ve işlevsel olmayan maddeler çıkarılarak dört alan uzmanının görüşleri

doğrultusunda kitap içerik inceleme formuna son şekli verilmiştir. Çalışmaya dâhil edilen

185 adet kitap, doğacı zekâ alanı kitap içerik inceleme formuna göre; “Sınıflandırma”,

“Doğa Sevgisi” ve Farkında Olma” şeklinde üç farklı boyutta incelenmiştir. İnceleme

vii

sonucuna göre en fazla bulguya sırasıyla; “Sınıflandırma”, “Doğa Sevgisi” ve “Farkında

Olma” boyutlarında rastlanmıştır. İncelenen kitaplarda farkında olma boyutunda daha az

örneğin yer aldığı belirlenmiştir. Buna karşın en az tekrar eden özelliğin, “doğa sevgisi”

boyutundaki “Doğa ile ilgili kitaplara ve dergilere ilgi duyar” maddesi olduğu tespit

edilmiştir. Araştırmada doğacı zekâ alanı özelliklerinin her bir kitapta ne kadar yer

verildiğini belirleme de amaçlanmıştır. İncelenen kitaplarda doğacı zekâ alanının pek çok

özelliğine uygun örnekler bulunduğu için bu kitaplara eğitimde yer verilmesi önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler : doğacı zekâ, 4-6 yaş, resimli çocuk kitapları