Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, BESLENME VE DİYETETİK ANABİLİM DALI, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2020
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: TUĞBA TATAR
Danışman: Nilüfer Acar Tek
Özet:
Bu çalışmada aralıklı açlık ve egzersizin veya bu iki yöntemin birlikte uygulanmasının;
vücut ağırlığı, kan lipit profili, glukoregülator faktörler, oksidan/antioksidan durum ve yağ
dokusu gibi çeşitli parametreler üzerine etkilerinin incelenmesi amaçlanmıştır. Çalışma
toplam 30 adet (70-90 günlük) erkek Sprague Dawley rat ile yürütülmüştür. Ratlar rastgele
5 gruba (n=6) ayrılmıştır. Sekiz hafta boyunca 1 grup standart peletle, diğer 4 grup ise
yüksek yağlı yemle beslenmiştir. Sekiz haftanın sonunda yüksek yağlı yemle beslenen
gruplarda Lee indeksine göre obezite gelişimi saptanmış ve aralıklı açlık ve/veya egzersiz
uygulamasına geçilmiştir. Normal vücut ağırlığı ile sedanter aktiviteye sahip olan ratlardan
oluşan (K1 normal sedanter) ve obez vücut ağırlığı ile sedanter aktiviteye sahip olan (K2
obez sedanter) 2 kontrol grubu oluşturulmuştur. Diğer 3 deney grubuna ise 8 hafta boyunca
tek başına aralıklı açlık (AA obez), tek başına egzersiz (E obez) ve aralıklı açlık ile
egzersiz birlikte (AAE obez) uygulanmıştır. Çalışma sonunda ratların kuyruklarından kan
örnekleri alındıktan sonra anestezi uygulanmıştır. Anestezi altında iken kardiyak kan
örnekleri alınarak ratlar sakrifiye edilmiş ve yağ dokuları çıkarılmıştır. Çalışmanın
başlangıcında vücut ağırlığı bakımından gruplar arasında önemli bir farklılık
bulunmamıştır (p>0,05). Çalışma tamamlandığında ise vücut ağırlığı bakımından gruplar
arasında önemli bir fark (p<0,05) gözlenmiştir. Vücut ağırlığı değişimi K1 grubunda AAE
ve E grubuna kıyasla önemli düzeyde yüksektir (p<0,05). Lee indeksi ve BKİ
değerlerindeki değişim ise K1 grubunda AA ve E gruplarına kıyasla önemli düzeyde
yüksektir (p<0,05). Açlık kan şekeri AA ve AAE gruplarında daha yüksektir (p<0,05). OSI
değeri AA ve AAE gruplarında daha düşüktür (p<0,05). Bununla birlikte PON1 aktivitesi
AAE grubunda düşüktür (p<0,05). AA veya E gruplarının yağ hücre çapları K2’ye göre
daha düşük ancak K1’e göre daha yüksektir (p<0,05). AAE grubunun yağ hücresi çapları
K1 grubundan daha küçüktür (p<0,05). Sonuç olarak; obez bireylerde aralıklı açlık ve
egzersiz kombinasyonu uygulanması vücut ağırlığında kayıp sağlamış, yağ hücresi
boyutunu küçültmüş ve oksidatif stresi azaltmıştır. Bununla birlikte açlık kan şekerini
yükseltmiş, kan lipitleri üzerine farklı etkiler göstermiş ve PON1 aktivitesini düşürmüştür.
Aralıklı açlığın olumlu ve olumsuz yönleri dikkate alınarak uygulanması ve sıkı takip
altında kontrollü sürdürülmesi önerilebilir.
Anahtar Kelimeler : Aralıklı açlık, Egzersiz, Obezite, Antioksidan kapasite