SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETİMİNDE TARİHSEL YAZILI KANITLARIN KULLANIMI


Tezin Türü: Doktora

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2007

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: Yasin Doğan

Danışman: NECDET HAYTA

Özet:

Bu çalışma, sosyal bilgiler öğretiminde yazılı tarihsel kanıtların kullanılarak akademik başarının artırılmasını, derse karşı tutumun geliştirilmesini ve tarihsel düşünme becerisinin tarihsel anlama, tarihsel analiz ve yorumlama boyutlarında geliştirilmesini amaçlamaktadır. Bu araştırma yedinci sınıf öğrencileriyle sosyal bilgiler dersinde nicel ve nitel araştırma yöntemleri birlikte kullanılarak yürütülmüştür. Nicel araştırma yöntemi olarak deney - kontrol gruplu deneme deseni kullanılmıştır. Ayrıca uygulamaya katılan deney grubu öğrencilerinin çalışmaları ve uygulamaya dair görüşleri nitel yaklaşımla yorumlanmıştır. Bu araştırma, Ankara'da bir devlet okulunda altı hafta (on sekiz saat) boyunca yürütülmüştür. Araştırmanın uygulaması Türk Tarihinde Yolculuk ünitesinin öğretimi sürecinde gerçekleştirilmiştir. Deney grubunda Yazılı tarihsel kanıt temelli öğretim etkinlikleri, aktif öğrenme ve öğrenci merkezli bir ortamda uygulanmıştır. Kontrol grubunda ise dersler, ders kitabı merkezli bir süreçte yapılmıştır. Akademik başarı ortalamaları birbiriyle denk deney ve kontrol grubundaki 25'er öğrenciye uygulama öncesinde öntest ve öntutum ölçekleri uygulanmıştır. Uygulama süresince deney grubu öğrencilerine birinci elden kaynaklardan seçilmiş yazılı tarihsel kanıta dayalı etkinlikler uygulandıktan sonra, her iki gruba başarı testi ve sosyal bilgiler tutum ölçeği, sontest ve son tutum olarak uygulanmıştır. Buna ek olarak deney ve kontrol grubu öğrencilerine tarihsel düşünme becerileri kapsamındaki, tarihsel anlama, tarihsel analiz ve yorum becerilerinin gelişimini VI karşılaştırmak ve değerlendirmek için araştırmacı tarafından geliştirilen tarihsel düşünme becerileri sorgulama formu uygulanmıştır. En son olarak da deney grubu öğrencilerinin yapılan uygulamayla ilgili görüşlerini ve kendilerini değerlendirmeleri amacıyla yine araştırmacı tarafından geliştirilen yazılı tarihsel kanıt özdeğerlendirme formu uygulanmıştır. Elde edilen verilerin ışığında, nicel bulgular SPSS 11.0 veri analiz programıyla, nitel veriler ise betimsel analiz yapılarak değerlendirilmiştir. Bulguların sonuçlarına göre deney grubu öğrencileri kontrol grubundan daha başarılı olmuştur. Uygulama öncesinde deney grubu öğrencilerinin sosyal bilgiler dersine karşı tutumları kontrol grubuna göre düşük çıkmasına rağmen uygulama sonucunda deney grubu öğrencilerinin tutumları oldukça yükselmiştir. Bu durum yapılan uygulamanın öğrenci tutumlarını geliştirdiğini ortaya koymuştur. Ayrıca deney grubu öğrencilerinin tarihsel düşünme açısından; kaynağı ve kaynağın yazarının bakışını belirleme, olguları görüşlerden ayırt etme, desteklenmeyen hipotezleri belirleme, tarihsel empati yapma, hayal gücünü geliştirme, tarih haritası üzerinde kaynağa dayalı veri çizebilme ve tarihsel karakterin eğilimlerini okuyabilme bakımından kontrol grubu öğrencilerine göre daha çok geliştikleri belirlenmiştir. Ancak deney grubu öğrencileri içinde yaklaşık %20 oranında öğrenci çoklu kaynağa dayalı olarak bilgilere kanıt gösterme becerileri açısından başarılı olmuşlardır. Kontrol grubunda bu oran daha da düşük çıkmıştır.