Eski Anadolu Türkçesinde soru cümlelerinin edimbilimsel işlevleri


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2013

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: SUZAN HELVACI

Danışman: Gülcan Çolak

Özet:

Çalışmanın birinci bölümünde Eski Anadolu Türkçesinin dönem özellikleri, dil özellikleri ve önemli eserleri hakkında bilgi verildikten sonra, edimbilime ve önemli kuramlarına değinilmiştir. Söz edimleri kuramı detaylı biçimde ele alınmıştır. Ardından soru kategorisi ve soru cümlelerinin çeşitli kaynaklarda yapılan tasnifleri verilerek çalışmanın ikinci bölümünde kullanılacak olan formu ortaya konmuştur. Çalışmanın ikinci bölümünde, Eski Anadolu Türkçesinde soru cümleleri söz edimleri kuramına göre incelenmiştir. Dönemin hem kültürel hem de dil çalışmaları açısından önem taşıyan eserlerinden Süheyl ü Nevbahâr, Yûsuf u Zelîhâ, Dede Korkut Hikâyeleri, Yunus Emre Divanı, Kıssa-i Yûsuf, Risâletü?n-Nushiyye ve Har-Nâme taranarak elde edilen soru cümleleri ?gerçek sorular? ve ?retorik sorular? olarak iki temel başlığa ayrılmıştır. Konuşucunun dinleyiciden ?bilgi istediği? sorular gerçek sorular; soru cümlesi formunda olan ancak bir bildirim cümlesinin görevini yerine getiren soru cümleleri ise retorik sorular olarak sınıflandırılmıştır. Retorik sorular, Searle?ün söz edimleri kuramına dayanarak birer bildirim cümlesi olarak değerlendirilmiştir. Yerine getirdikleri edimlere göre 13?ü ana başlık olmak üzere toplamda 18 başlık altında toplanmıştır. Her edimin, Searle?ün edimsöz türlerinden hangisine daha yakın olabileceğine değinilmiştir. Çalışmada, her beyitin/satırın geçtiği sayfa numarası ve ardından beyit/satır numarası verilmiştir. Soru cümlesinin yerine getirdiği edimi daha açık biçimde anlayabilmek için, cümle sonlarında bağlam kısaca açıklanmıştır. Çalışmanın sonuç bölümünde, elde edilen sayısal veriler sıralanmıştır. Sayısal verilerden hareketle kullanım sıklığı da ortaya çıkmış, edimlerin eserlerde kullanım sıklığıyla ilgili kısa bir değerlendirme yapılmıştır.