Sosyal bilgiler öğretiminde üstbiliş stratejileri kullanımıın öğrencilerin farkındalık, yeterlilik, başarı ve ilgilerine etkisi


Tezin Türü: Doktora

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2016

Öğrenci: ESMA KURU

Danışman: MEHMET ALİ ÇAKMAK

Özet:

Çağımız bilgi çağıdır. Bilgiyi araştıran, sorgulayan, nasıl daha iyi öğrenebileceği ile ilgili çıkarımda bulunabilen bireyler yetiştirmek bilgi çağının temel amaçlarındandır. İstenilen amaca ve beklenen sonuçlara ulaşmak için bireye nasıl daha iyi öğrenebileceği ile ilgili olarak farklı öğretim stratejilerinden yararlanma yoluna gidilmektedir. Üstbilişsel stratejilerin bu noktada oldukça etkili olduğu düşünülmektedir. Sözel bir ders olması sebebiyle unutulma olasılığının yüksek olabileceği göz önünde bulundurularak, öğretimi renkli bir hale getirip, bireylerin kendi öğrenmelerinden sorumlu olmalarını sağlayıp, eksikliklerini görmelerine ve nasıl daha iyi öğrenebilecekleri ile ilgili çıkarımlarda bulunabilmelerine yardımcı olunarak yapılacak sosyal bilgiler dersinin öğrenmede verimliliği sağlayacağı düşünülmektedir. Bu doğrultuda üstbilişsel stratejilerden yararlanılarak yapılacak sosyal bilgiler dersinin kaliteli bir eğitim anlayışının oluşturulmasına, sağlıklı ve başarılı öğrenmeler gerçekleştirilmesine hizmet edeceği öngörülmektedir. Bu araştırmada, sosyal bilgiler dersi bünyesinde üstbilişsel stratejilerden yararlanılarak yapılan öğretim uygulamasıyla öğrencilerin öğrenme stratejileri bilgisine, bilgi izleme farkındalıklarına, akademik başarılarına, derse yönelik ilgilerine olan etkisini incelemek amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda ön test son test deney kontrol gruplu deneme modelinin temele alınmıştır. Araştırmanın çalışma grubunu Sivas il merkezinde bulunan Mevlana Ortaokulu'nda öğrenim gören 6. sınıf öğrencileri oluşturmaktadır. Deney grubunda 37, kontrol grubunda 35 öğrenci bulunmaktadır. Araştırma 2013- 2014 öğretim yılı bahar yarıyılında sosyal bilgiler dersi kapsamındaki üniteler bazında yürütülmüştür. Deney grubunda dersler, üstbiliş stratejilerinden yararlanılarak yürütülmeye çalışılırken, kontrol grubunda farklı bir uygulama yapılmamıştır. Deney ve kontrol grubunda ölçme aracı olarak, üstbilişsel stratejileri kullanımı değerlendirme anketi, ders ilgi anketi, üstbilişsel farkındalık edvanteri, kişisel bilgi formu ve başarı testinden yararlanılmıştır. Deney grubunda ek olarak, görüşme formları ve günlüklerden de yararlanılmıştır. Araştırmada nitel ve nicel araştırma yöntemleri bir arada kullanılmıştır. Araştırmanın nicel bölümünde elde dilen veriler SPSS istatistik programından yararlanılarak çözümlenmiş, bağımlı gruplarda t-testi, bağımsız gruplarda t-testi, Mann-Whitney U testlerinden yararlanılarak sonuçlar elde edilmiştir.. Nitel bölümde, görüşme formları ve günlüklerden elde edilen veriler ise içerik analizinden yararlanılarak çözümlenmiştir. Deneysel işlem sonucunda, elde edilen bulgulardan, üstbilişsel stratejilerden yararlanılarak yapılan öğretim uygulamasının öğrencilerin farkındalık, başarı, ilgi, öğrenme stratejileri bilgilerini arttırdığı, üstbilişsel stratejilerin, öğrencilerin öğrenme durumlarına olumlu anlamda etki eden bir nitelik gösterdiği sonucuna varılmıştır.