İlköğretim sosyal bilgiler öğretmen adaylarının coğrafya okuryazarlık düzeylerinin belirlenmesi


Tezin Türü: Doktora

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2009

Öğrenci: EBRU GENÇTÜRK

Danışman: SALİH ŞAHİN

Özet:

Bu araştırmada, Sosyal Bilgiler Öğretmen adaylarının \"Coğrafya Okuryazarlık\" düzeyleri belirlenmiş ve bunun çeşitli değişkenlerle olan ilişkisi ortaya konulmuştur. Araştırmada bir problem durumuna yönelik var olan durumu kendi şartları içerisinde müdahale olmaksızın tanımlamak amacıyla betimsel tarama yöntemi kullanılmıştır. Araştırma, pilot ve asıl uygulama olmak üzere iki basamakta gerçekleştirilmiştir. Pilot uygulama, 2008 2009 eğitim öğretim yılı bahar döneminde iki farklı üniversitede 3. ve 4. sınıf sosyal bilgiler öğretmen adayları (N= 252) ile yürütülmüştür. Asıl uygulama ise yine aynı dönemde üç farklı üniversitede 3. ve 4. sınıf sosyal bilgiler öğretmen adayları (N= 624) ile yürütülmüştür. Araştırmada veri toplamak amacıyla araştırmacı tarafından geliştirilen Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Coğrafya Alan Standartları Ölçeği ve 64 çoktan seçmeli sorudan oluşan Standart Temelli Coğrafya Okuryazarlık Ölçeği ile Karadeniz (2005) tarafından geliştirilen Sosyal Bilgiler Öğretmen Adaylarının Coğrafya Özyeterlik İnançları Ölçeği kullanılmıştır. Araştırmadan elde edilen verilerin analizinde; betimsel, ilişkisiz örneklemler için t-testi, tek ve çift yönlü ANOVA, Pearson korelasyonu ile hiyerarşik çoklu regresyon istatistik teknikleri kullanılmıştır. Araştırma sonucunda, öğretmen adaylarının coğrafya okuryazarlıklarının yeterli seviyede olmadığı belirlenmiştir. Bunun yanı sıra okuryazarlık düzeylerinin, cinsiyet, tutum, sınıf, ilköğretim döneminde yaşanılan yerleşim biriminin türü, coğrafya ile ilgili bazı etkinlikleri yapma sıklığı ve öz-yeterlik inançlarına göre anlamlı farklılıklar gösterdiği belirlenmiştir. Öğretmen adaylarının akademik ortalamalarının, çeşitli medya kaynaklarını kullanım sıklıklarının, ortaöğretim döneminde yaşadıkları yerleşim biriminin türünün ise coğrafya okuryazarlık düzeyi üzerinde anlamlı bir etkide bulunmadığı ortaya çıkmıştır. Araştırmadan elde edilen bu bulgular ışığında, coğrafya okuryazarlığının geliştirilmesine ve ileride yapılacak bilimsel araştırmalara dair öneriler sunulmuştur.