6–7. sınıf sosyal bilgiler programında bulunan alana özgü becerilerin etkinlikler yoluyla kazandırılması


Tezin Türü: Doktora

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2017

Öğrenci: MAHMUT ERDEM

Danışman: BÜLENT AKBABA

Özet:

Bu çalışma, altı ve yedinci sınıf sosyal bilgiler programında bulunan alana özgü becerilerin, etkinlikler yoluyla kazandırılması sürecini ele alan, bir karma yöntem araştırmasıdır. Bu araştırmanın nicel boyutu için kontrollü ön ve son test model kullanılmıştır. Araştırmada nicel verilerin toplanması için öğrencilere zaman ve kronolojiyi algılama becerisi ile değişim ve sürekliliği algılama becerisini kapsayan, araştırmacı tarafından geliştirilen 36 maddelik çoktan seçmeli başarı testi uygulanmıştır. Araştırmada nicel verilerin analizi için SPSS kullanılmıştır. Nicel verilerin analizinde bağımlı ve bağımsız gruplar için t-testi uygulanmıştır. Araştırmanın nitel bölümünde ise öğrencilere yine araştırmacı tarafından geliştirilen zaman ve kronolojiyi algılama, değişim ve sürekliliği algılama ve tarihsel empati becerilerini kapsayan beceri temelli etkinlikler ve klasik beceri testleri uygulanmış ve uygulamaların sonunda öğrencilerle yarı yapılandırılmış görüşme gerçekleştirilmiştir. Beceri temelli etkinliklerin uygulama süreci boyunca dersler, video kamera ile kayıt altına alınmıştır. Nitel veriler üzerinde betimsel analiz ve içerik analizi yapılarak, araştırmanın nitel verileri analiz edilmiştir. Araştırmanın çalışma grubunu, 20152016 eğitim öğretim yılının birinci döneminde, Ankara ili Sincan ilçesinde bulunan, Sincan İMKB Ortaokulu'nda başarı düzeyleri birbirine yakın, biri deney diğeri kontrol grubu olmak üzere iki adet yedinci sınıf şubesi oluşturmaktadır. Araştırmanın uygulama süreci, Türk Tarihinde Yolculuk ünitesi ile sınırlandırılmıştır. Çalışma 9 hafta sürmüştür. Deney grubunda dersler, beceri temelli etkinlikler yoluyla işlenmiştir. Kontrol grubunda ise dersler, ders kitabı ve çalışma kitabı temele alınarak işlenmiştir. Araştırmada elde edilen nicel veriler doğrultusunda şu sonuca ulaşılmıştır: Beceri temelli etkinliklerin uygulanması sonrasında, deney ve kontrol grubunun zaman ve kronolojiyi algılama ile değişim ve sürekliliği algılama akademik başarı puanları arasında, deney grubu lehine anlamlı bir farklılık tespit edilmiştir. Araştırmanın nitel verilerinden elde edilen sonuçlar ise şu şekildedir: Beceri temelli etkinliklerin, öğrencilerin zaman ve kronolojiyi algılama, değişim ve sürekliliği algılama ve tarihsel empati becerilerini kazandırma yönünde olumlu etkileri olduğu tespit edilmiştir. Deney grubu öğrencilerinin, beceri temelli etkinliklerin uygulama süreci boyunca, zaman ve kronoloji, değişim ve süreklilik ile tarihsel empati becerileri önemli düzeyde gelişme göstermiştir. Aynı zamanda deney grubu öğrencileri kendilerine uygulanan beceri temelli etkinlikleri ilgi çekici, bilgilendirici ve eğlenceli bulmuşlardır. Bununla birlikte deney grubu öğrencileri bazı etkinliklerde, farklı nedenlerle zorlandıklarını veya sıkıldıklarını ifade etmişlerdir. Diğer yandan beceri temelli etkinliklerin, öğrencilerin ders içi katılımını artırdığı gözlenmiştir. Nicel sonuçlar ile nitel sonuçlar birleştirildiğinde, sosyal bilgiler dersinde beceri temelli etkinlikler yoluyla ders işlemenin, müfredata göre ders işlemeye bakarak, daha etkili olduğu sonucuna ulaşılmıştır.