Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Doktora
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2014
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: Ebru Şahin
Özet:
Geleneksel kent dokularının, daima gelişen, büyüyen ve değişen kültürel ve fiziksel dinamiklere sahip kent hayatının içerisinde korunması ve bu korumanın sürekliliğinin sağlanması gerekmektedir. Kent ölçeğindeki bu korumanın sağlanabilmesi ise, ancak geleneksel dokunun fiziksel ve kültürel yapısının ve değerlerinin anlaşılabilmesiyle sağlanabilir. Geleneksel tarihi dokunun kent ve bölge ölçeğindeki yerinin ve öneminin saptanarak, doğru yöntem ve amaçlarla kullanılabilirliğinin ortaya konması da ancak bütüncül bir kapsamda hazırlanan, toplumsal, fiziksel, fonksiyonel ve estetik çözümleri içeren bir koruma çalışması ile gerçekleşebilir. Tez kapsamında incelenen Güzelyurt (Gelveri) İç Anadolu Bölgesinde Aksaray iline bağlı bir ilçedir. Mimari ve coğrafi özellikleriyle tarih boyunca Kapadokya olarak tanımlanan, özelleşmiş bir bölgede bulunan Güzelyurt, geleneksel mimarisiyle günümüzde, Kapadokya'nın en korunmuş mimari doku bütünlüğüne sahip bir yerleşimdir. Tarihte köklü bir yerleşime ve öneme sahip Güzelyurt (Gelveri) bu özelliğini, sahip olduğu geleneksel mimarisindeki kültürel izlerde saklamaktadır. Tarih dönemlerine ait kültürel çeşitliliği barındıran Güzelyurt geleneksel konut dokusu, yerleşimdeki sosyokültürel dönüşümün ardından korunma sorunsalıyla karşı karşıya kalmıştır. Bu korumanın değişen sosyal yapı içerisinde gerçekleşebilmesi ve geleneksel konut dokusunun ait olduğu kültürel bağlamda ele alınarak tanımlanması, incelenmesi ve sınıflandırılması bu çalışma kapsamında gerçekleştirilmiştir. Araştırma kapsamında inceleme, görüşme ve belgeleme çalışmaları yapılmıştır. Tez yedi bölümden oluşmaktadır. 1. Bölümde problemin tanımı yapılmış, amaç, kapsam ve yöntem sunulmuştur. 2. Bölümde tezin kuramsal çerçevesi oluşturulmuştur. 3. Bölümde önerilen metodolojinin uygulanacağı yer olarak seçilen Güzelyurt'un bölge mimarisi içindeki yeri ile fiziki, tarihi ve genel yerleşim özellikleri incelenmiştir. 4. Bölümde, sosyal yapıyla ilgili olarak yapılan anket çalışmalarının sonuçları ile yerinde yapılan gözlemler ve literatür taraması sonucu elde edilen bilgiler, tablo ve grafiklerle sunulmuştur. 5. Bölümde geleneksel evlerin mimari özellikleriyle ilgili bilgi verilmiştir. Bu bilgiler hazırlanacak bir koruma ve geliştirme projesine veri oluşturabilmek için detaylı bir biçimde hazırlanmıştır. 6. Bölümde evlerin sosyal ve fiziki özelliklerinde görülen değişiklikler, bugünkü koşullar içinde değerlendirilmiştir. 7. Bölümde Güzelyurt geleneksel konut birimiyle ilgili yapılan değerlendirme sonuçları tartışılmış, restorasyon ve koruma teorilerine göre alanın korunması için geleceğe yönelik öneriler getirilmiştir.