Elektronik iletişim ve bilgi işlem sistemlerinde topraklama ve koruma


Tezin Türü: Yüksek Lisans

Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Türkiye

Tezin Onay Tarihi: 2019

Tezin Dili: Türkçe

Öğrenci: ABDURRAHMAN UNCU

Danışman: MÜSLÜM CENGİZ TAPLAMACIOĞLU

Özet:

Elektrik sistemlerinde referans noktası olarak kabul edilen nötr topraklaması elektrik devrelerinde önemli bir kriterdir. Sistemlerde çeşitli sebeplerle oluşan tehlikeli ve zararlı akımları bertaraf etmeyi amaçlayan koruma topraklaması da diğer önemli bir işlemdir. Elektronik ve Haberleşme sistemleri ile Bilgi İşlem Tesisleri’nde oluşan arıza ve hataların sebepleri arasında yeterli etkinlikte yapılmamış topraklama işlemleri önemli bir yer tutmaktadır. Özellikle insanlar ve diğer canlılar için hayati tehlike ve yaralanma riskinin ortadan kaldırılmasına ilaveten elektrikle çalışan tüm sistemlerin düzgün ve kararlı çalışabilmesi ve uzun ömürlü olması için topraklama sistemleri büyük önem taşımaktadır. Mevcut tez çalışmasında, öncelikle topraklama ile ilgili genel tanımlar yapılarak, temel formül ve çalışmalar verilmiştir. Özgül direnç, topraklama elemanlarının yerleştirildiği toprağın cinsi, içindeki kimyasal bileşik ve elementler ile katkı maddelerinin oranlarına göre değişimler incelenmiştir. İlave olarak toprağın sıcaklık, donma durumları ve nem oranı gibi fiziksel şartlarına göre de özgül direncin değişimi topraklama işlemlerindeki önemli unsurlardır. Elektriksel sistem ve tesisatının topraklama dirençlerinin ölçülmesi için literatürde farklı yöntemler mevcuttur. Bunlar, Basit Gerilim Düşümü Metodu (BGDM) ve %62 Metodları yanı sıra, Eğim Metodu, Yıldız-Üçgen (Kesişen Doğru) Metodu ile Dört Nokta Metotları başlıcalarıdır. Topraklama sisteminin elektriksel devre modellemesi ve temel hesapları yapılırken, sistemin iki ana bileşeni olan - toprak elektrodları ve kablolamalar, direnç ve bobin gibi techizatlar etkin değerlendirilmelidir. Toprağın yüksek potansiyel stres altında, dielektrik olarak farklı karakteristik özellik gösterdiği de dikkate alınmalıdır. Mevcut çalışmada bir yıldırım darbesi durumunda, topraklama sisteminin seri L-R akım devre modelinin geçici performansı etüt edilmiştir. Benzer şekilde geçiş darbeleri altındaki topraklama sistemlerinin davranışları, yayılma direnci, endüktans ve kapasitans elemanlarına sahip, sızdırmalı bir iletim hattı gibi modellenmiştir. İlave olarak, Elektronik Haberleşme Sistemlerinde topraklama sistemleri için kusur ve arıza örnekleri analiz edilmiştir. Son bölümde ise topraklama sistem ve devrelerinin matematiksel modeli çıkarılmıştır.