Akademik Veri Yönetim Sistemi
Tezin Türü: Yüksek Lisans
Tezin Yürütüldüğü Kurum: Gazi Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, TIBBİ BİYOKİMYA ANABİLİM DALI, Türkiye
Tezin Onay Tarihi: 2019
Tezin Dili: Türkçe
Öğrenci: RABİA ŞEMSİ
Danışman: Aylin Sepici Dinçel
Özet:
İnsanda başlıca glukokortikoid hormon olan kortizol, stres ve anksiyeteye bağlı olarak CRH ve ACTH artışı sonrasında uyarılır ve diurnal ritim gösterir. Organizmanın strese yanıtının dışında, enerji metabolizması, lipit ve protein metabolizması, anti inflamutuvar etkisi, tiroit fonksiyonları, lökositlerin fonksiyonu ve hareketi gibi birçok yaşamsal faaliyetlerin düzenlenmesinde rol oynamaktadır. Kortizol düzeyinin değişmesi pek çok patolojik durumla ilişkilidir. Tükürük de bulunan en önemli enzimlerden biri α-amilaz (sAA)’dır. Kortizol dışında streste bakılan diğer bir faktör sAA’dır. Amilaz yiyeceklerdeki karbonhidratların parçalanmasında görev alır. Ayrıca tükürükte bulunan elektrolitler (Na+, K+, Cl-, Mg+2, Ca+2 ve PO -3) ile periodontal hastalıklar gibi birçok hastalığın teşhisi konulabilmektedir. Tükürük gibi biyolojik sıvılardaki kortizol ve sAA düzeylerinin ölçümü, geleneksel olarak ELİZA ve immunoassay yöntemlerle gerçekleştirilmektedir. Kullanılan bu yöntemlerin pratik olması ve veriminin yüksek olması avantajlarındandır. Ancak immunoassay yöntemlerinde kortizol ölçümünde sentetik glukokortikoidlerin interferansı bulunmaktadır. Bu sınırlamadan dolayı yeni bir yöntem olarak bir biyosensör tasarlanmıştır. Biyosensörler daha hızlı, düşük maliyet ve yüksek algılamaya sahiptir. Bu çalışmada genç erişkin bireylerde stresin oluşturduğu metabolik değişikliğin tükürük kortizol ve amilaz düzeylerinin üç farklı analitik yöntem ile ölçülerek elde edilen değerlerin ve bu ölçüm yöntemlerinin tükürük numunesi kullanılarak stres biyokimyasının değerlendirilmesinde birbirine olan üstünlüklerinin karşılaştırılması amaçlandı. Kıbrıs Sağlık ve Toplum Bilimleri Üniversitesi Diş Hekimliği Fakültesi öğrencileri genç erişkin birey grubunu oluşturdu (n=23). Tükürük örnekleri sabah 08.00-09.00 saatleri arası, öğle (sınav öncesi) 12.00 ve sınav sonrası 14.00-15.00 saatleri arasında toplanarak ilk 48 saat içinde çalışıldı, dondurma/çözdürme yapılmadı. Tüm örneklerden kortizol düzeyleri Diametra-Immunodiagnostic Systems marka Kortizol Saliva ELIZA kiti, kemilüminesans prensibi ile çalışan otoanalizör (Beckmann Coulter DxI 800) ve biyosensör yöntemleriyle çalışıldı. Hazırlanan biyosensör özelliği Poly Hema-MAC modifiye altın elektrot üzerindeki kortizol spesifik antikor glutaraldehit ile çapraz bağlanmayı içermektedir. Optimizasyon çalışmaları sırasında optimum antikor, nanopolimer ve glutaraldehit derişimleri belirlendi. Karakterizasyon çalışmalarında tekrarlanabilirlik, doğrusal ölçüm aralığı çalışmaları yapıldı. Kortizol için biyosensör ölçümleri 0,28 V’da elde edilen anodik pik ile diferansiyel puls voltametrisiyle alınırken, amilaz için biyosensör okuması yapılamamıştır. Bu çalışmada tükürük kortizol ve amilaz düzeylerinin farklı yöntemler ile ölçümü sonrasında, yöntemler arasındaki ilişki incelenmiştir. Biyosensör yönteminin düşük maliyet, hızlı sonuç, özgüllük özellikleri dikkate alındığında sıklıkla kullanılan ELİZA ve otoanalizör yöntemlerine göre, yüksek algılama, bilgi geçerliliği yönleri ile alternatif analitik yöntem olarak sunabileceğimizi düşünmekteyiz.
Anahtar Kelimeler : Tükürük, Kortizol, α-amilaz, Stres, Biyosensör,