Akademik Veri Yönetim Sistemi
Kılıçaslan İ., Alpay N.(Yürütücü)
TÜBİTAK Projesi, 2017 - 2019
Boksörler spor hayatları boyunca kronik travmaya maruz kalmaktadır. Özellikle baş bölgelerine aldıkları darbeler, boksörlerin ileri yaşlarında nörodejeneratif hastalıklara yakalanma sıklığını arttırmaktadır. Boksörlerin gelecekteki hayatlarında hangi nörodejeneratif hastalığa yakalanma riski olduğunu tahmin edebilen bir test yöntemi geliştirilebilirse, gerekli önlem ve ön tedavi uygulanarak, nörodejeneratif hastalığa yakalanmalarının engellenebilme olasılığı mevcut olabilir. Bu test yöntemi sadece boksörlerin değil, spor hayatlarında kronik travmaya maruz kalan diğer sporcular içinde kullanılabilir.
Yaklaşık 22 baz uzunluğunda olan Mikro RNAlar (miRNAs) genellikle gen ekspresyonunu transcripsiyonel ve post transkripsiyonel seviyede regüle ederek fonksiyon göstermektedir. İlk kez 1993 yılında keşfedilen bu RNA tipinin gerçek anlamda fonksiyonu 2000 yılı başlarında anlaşılmıştır. Yani son on yıldan beri miRNA çalışmaları devam etmektedir. Bu süre içinde miRNAlar bir çok hastalığın teşhisinde kullanılmak üzere belirteç (markör) olarak araştırılmıştır. Bu araştırmalarda hastalıklarda diyagnostik ve/veya prognostik faktör olarak kullanılabilecek çok sayıda miRNA ortaya çıkartılmıştır. Örneğin nörodejeneratif hastalıkların teşhisinde kullanılabilecek bir çok miRNA örneği ortaya çıkartılmıştır. Ancak tüm bu gelişmelerin yanı sıra miRNAların boks gibi travma sporlarında belirleyici faktör olarak kullanılmasına yönelik uygulamalar konusunda herhangi bir araştırma mevcut değildir. Bundan dolayı teklif edilen projemiz tamamen orijinal ve özgün olmasının yanı sıra, yüzde yüz yapılabilir bir projedir.
Teklif edilen projemizde elit boksörlerin kronik ve akut travmaya maruz kalmaları sonucunda, daha önceden nörodejeneratif hastalıklar için belirlenmiş olan miRNA markerleri (belirteçleri) saptanarak, elde edilecek sonuçların, boksörlerin hayatlarının ileri bir evresinde hangi nörodejeneratif hastalıklara yakalanıp yakalanmayacaklarının belirlenmesine yönelik diyagnostik ve öngörüsel (predictive) özelliklerinin değerlendirilmesi yapılacaktır. Boksörlerin verileri, normal sedanter bireyle hemcins olacak şekilde karşılaştırılacaktır. Böylece normal bireylerle kronik travmaya mağruz kalmış olan elit boksörler arasındaki farklar belirlenmiş olacaktır. Ayrıca kafa travmasına mağruz kaldığı klinik olarak onaylanmış olan hastaların miRNA profili, pozitif kontrol olarak, boksörler ve sedanterler ile karşılaştırılarak, elde edileck benzerlik ve farklılıklar değerlendirilmiş olacaktır.
Bu proje sonuçları miRNAlarındiyagnostik özelliklerinin, boksörler gibi kronik travmaya maruz kalan diğer sporcuların hayatlarının ileri evresinde de nörodejeneratif hastalıklara yakalanıp yakalanmayacakları konusunda belirleyici faktörler olabileceği konusunda aydınlatıcı bulgu ve bilgiler vermiş olacaktır.