Matematik Kaygısı ve Eğitim Uygulamasının Sayısal Görevler Sırasındaki Beyin Aktivitesine Etkisi


Aktaş K., Çiçek M.(Yürütücü), Apaydın N.

Türkiye Sağlık Enstitüleri Başkanlığı (TÜSEB) Araştırma Projesi, 2023 - 2025

  • Proje Türü: Türkiye Sağlık Enstitüleri Başkanlığı (TÜSEB) Araştırma Projesi
  • Başlama Tarihi: Nisan 2023
  • Bitiş Tarihi: Haziran 2025

Proje Özeti

Yapılan çalışmalar sayı algısının birçok canlı tarafından farklı düzeylerde sahip olunan temel bir

bilişsel işlev olduğunu göstermiştir. İnsanların sayısal çokluklara ilişkin kavrayış özellikleri matematik

becerilerinin temelini oluşturur. Sayısal görevler sırasında yaşanan kaygı matematik performansını

olumsuz etkilemektedir. Ancak, sayı algısında kaygı gibi emosyonel faktörlerin rolü yeterince

aydınlatılabilmiş değildir. Matematik kaygısı sayısal hesaplama görevleri sırasında yaşanan gerginlik,

korku, stres gibi olumsuz duygusal deneyimleri ve performansa ilişkin endişeleri ifade eder. Bu

bireyler ile yapılan çalışmalar sayısal hesaplama süreçlerinde ve ilişkili bilişsel işlevlerde

farklılaşmalar bildirmektedir. Sayısal pratik uygulamaları matematik becerisini değiştirebilme, beyin

ağ yapısında yapısal ve işlevsel farklılaşmalara neden olabilme potansiyeline sahiptir.

Bu proje önerisinin temel hedefi, matematik kaygısı ve pratik uygulamasının sayısal görev

performasına olan etkisini işlevsel ve yapısal beyin görüntüleme yöntemlerini kullanarak incelemektir.

Çalışmanın örneklemini yaşları 18-25 arasında değişen 114 sağlıklı üniversite öğrencisi oluşturacaktır.

Matematik kaygı puanı üzerinden oluşturulacak dağılıma göre kişiler yüksek ve düşük matematik

kaygısı gruplarına atanacaklardır. Çalışma grupları, çalışma belleği ve dikkat performansı ile sürekli

kaygı ve sınav kaygısı puanları açısından benzer tutulmaya çalışılacaktır. Kişilerin matematik

becerilerini değerlendirmede hesaplama performansları incelenecektir. Çalışma grupları

oluşturulduktan sonra sırasıyla "pratik öncesi – sayısal pratik uygulaması – pratik sonrası" aşamalarına

geçilecektir: i) Pratik öncesi aşamasında, katılımcılar manyetik rezonans görüntüleme (MRG) cihazı

içindeyken sayısal ve kontrol görevlerini yaptıkları sırada işlevsel beyin yanıtları elde edilecektir.

ii) Sayısal pratik aşamasına alınan katılımcılar bilgisayar üzerinden haftada iki kez ve beş hafta

boyunca toplam on oturumdan oluşan bir sayısal pratik uygulamasını uzaktan ve çevrimiçi

tamamlayacaklardır. Çalışma kapsamında sayısal ve bilişsel süreçlere odaklanan özgün bir pratik

uygulamasının geliştirilmesi hedeflenmektedir. iii) Pratik sonrası aşamasında, katılımcılar daha önce

geldikleri beyin görüntüleme merkezine tekrar gelerek pratik öncesi aşamasında yer alan sayısal

görevleri çekim sırasında yeniden yapacaklardır.

Çalışmanın hedeflerine ulaşması halinde sayısal görevler sırasında yoğun kaygı yaşayan bireylerin

gösterdiği işlevsel/yapısal farklılaşmalar anlaşılabilecektir. Matematik kaygısı olan genç yetişkinler ile

yapılacak boylamsal nörogörüntüleme çalışması sayesinde, sayısal pratik uygulamasının grupların sayı

algısı ve kaygı ilişkili beyin bölgelerinde oluşabilecek aktivasyon farklılıklarına etkisi incelenecektir.

Ayrıca, geliştirilecek sayısal pratik uygulamasının davranışsal performans üzerindeki etkisi

işlevsel/yapısal beyin görüntüleme yöntemleriyle değerlendirilerek, deneysel olarak sınanabilecektir.

Elde edilecek bulguların sayısal hesaplama süreçlerinin gelişimsel olarak bozulduğu diskalkuli gibi

özgül öğrenme güçlüklerinin daha iyi anlaşılması ve bu gruplara yönelik eğitim programlarının

geliştirilmesi yönünde önemli katkılar sunacağı düşünülmektedir.