Akademik Veri Yönetim Sistemi
Kulak Kayıkcı M. E.(Yürütücü), Atalık G., Kara İ., Kirazlı M. Ç.
Yükseköğretim Kurumları Destekli Proje, 2017 - 2020
Amaç: İletişim bozukluklarının terapisinde teknolojinin kullanımının faydalarının ortaya çıkartılması hedeflenmektedir. Bu amaçla projenin içeriğinin çocuklarla ve yetişkinlerle uygulanmak üzere iki iş paketinden oluşması planlanmıştır. Bu çalışmanın birinci kısmında, kekemeliği olan orta çocukluk çağı çocukları için yoğunlaştırılmış grup terapisine bireysel duyarsızlaştırma aktivitelerinin dahil edilmesinin etkinliğinin değerlendirilmesi ve kekemelik ve duygu ilişkisinin bazı özelliklerinin açığa çıkartılması amaçlanmıştır. İkinci iş paketinde; Türk afazili bireylerin adlandırma becerilerini iyileştirebilmeleri için sıralı ipucu terapisini içeren mobil ekipman uyumlu uygulamanın geliştirilmesi, uygulamanın afazili katılımcıların
terapi süreçlerinde kullanılarak adlandırma becerilerindeki iyileşmenin ortaya konması, dil ve konuşma terapisti (DKT)ʼnin katılımının geliştirilen mobil ekipman uyumlu uygulamayı kullanarak yürütülen adlandırma terapisi üzerindeki etkisinin araştırılması amaçlanmıştır.
Yöntem: Bu çalışmanın birinci iş paketi Hacettepe Üniversitesi Dil ve Konuşma Terapisi Bölümü’nde 96-133 ay yaş aralığında, hafif-orta şiddette kekemeliği olan 11 çocuğun dahil edildiği 2 gruba 10 günlük terapi yapılmıştır. Çocuklar, KEŞİDA-4 ve CALMS ile beş kere değerlendirilmişlerdir. Duygu analizleri için, giyilebilir teknoloji ile ve duygu yüz eylemleri tanıma kodlama sistemi için video ve ses kayıtları ile veriler toplanmıştır. Araştırmanın ikinci iş paketi, Hacettepe Üniversitesi Hastaneleri, Dil ve Konuşma Terapisi Ünitesi’nde yürütülmüştür. Çalışmaya 12 afazili birey katılmıştır. Uygulamada kullanılacak sözcükler ve görseller için adlandırma uyumu, imgelem uyumu ve resim-ad uyumu değerlendirmeleri yapılmıştır. Katılımcılara Afazi Dil Değerlendirme Testi (ADD), Türkçe-Resim Adlandırma Testi (T-RAT) uygulanmış ve uygulama sözcüklerinin sorgulanması gerçekleştirilmiştir. Uygulama sözcüklerinin sorgulanması ve ADD testi terapi öncesi ve sonrasında olmak üzere iki kez, T-RAT ise terapi öncesi, terapi sonrası ve terapinin 6. haftası bitiminde olmak üzere 3 kez tekrarlanmıştır. Katılımcıların değerlendirme sonuçları birey temelli incelenmiş ve terapinin sonucu iyileşmeleri değerlendirmek için yüzdelik ifadeler kullanılmıştır.
Bulgular: Birinci iş paketinde Çalışma grubu-1’de kekemelik seviyelerinde, grubun yarısında >%60 oranında bir iyileşme; çalışma grubu-2’de üç kişide %100 gözlenmiştir. Duygu yüz eylemleri kodlama sistemi ile yapılan analizlerde, terapiden yarar sağlama oranının kekemelik anları öncesinde olumlu duygu yüz ifadesi sergileyen çocukların olumsuz duygu yüz ifadesi sergileyen çocuklara göre 12,5 kat daha fazla (p = 0,025) olduğu gözlenmiştir. İkinci iş paketinin bütün sonuçları değerlendirildiğinde, sıralı ipucu yönteminin mobil ekipman uyumlu uygulama ile sunulması durumunda, farklı afazi tipleri, süreleri ve şiddetlerine sahip katılımcıların adlandırma becerilerinde farklı düzeylerde gelişmeler gözlenmiştir. Ayrıca, DKT katılımının değiştiği iki terapi sürecinde de ilerleme olduğu gözlenmiş ve uygulama ile DKT’den bağımsız çalışmanın, DKT’nin yönettiği terapi sürecine etkili bir katkı sunabileceği düşünülmüştür.
Tartışma: Birinci iş paketinin sonuçları, kekemeliği olan okul çağı çocuklarda kapsamlı ve yoğun bir kekemelik terapisi programının konuşma akıcılığı, bilişsel, duygusal, dilsel ve sosyal becerileri üzerinde olumlu etkileri olduğunu göstermekte ve programın etkililiği fikrini güçlendirmektedir. Bu çalışmanın ikinci iş paketinde geliştirilen mobil ekipman uyumlu uygulamayı terapi süreçlerinde kullanan katılımcıların uygulamadan memnuniyet durumları sorgulandığında memnuniyet oranlarının yüksek olduğu görülmüştür. Katılımcılardan elde edilen ilk bulgular geliştirilen mobil ekipman uyumlu uygulamanın etkililiği fikrini desteklemektedir. İletişim bozukluklarının terapisinde teknoloji kullanımı alanında çalışmalara devam edilmesinin önemli olduğu düşünülmektedir.
Anahtar Kelimeler: Kekemelik, afazi, teknoloji, adlandırma, terapi.