Akademik Veri Yönetim Sistemi
Yağız Erdemir G., Altundaş A. (Yürütücü), Ateş B.
TÜBİTAK Projesi, 2022 - 2023
Son yıllarda kemoterapi alanında önemli gelişmeler olmasına rağmen kanser dünya
genelinde halen ciddi ölümlere sebep olmaktadır. Henüz kanser tedavilerinde istenilen
noktaya ulaşılamamış olması, çalışmaları daha etkili, daha seçici ve daha az toksik olan
farklı etki mekanizmalarına sahip yeni kanser ilaçlarının bulunması üzerine
yoğunlaştırmaktadır. Günümüz dünyasında bu hastalığın hala tam tedavisinin bulunamaması
kanser tedavisini tamamen iyileştirmek amacıyla çalışmaların sürdürüldüğü görülmektedir.
Bizde bu proje çalışmasında kanser tedavisine katkı sağlayabilecek DNA’mızda bulunan
purin benzeri molekülleri taklit edebilecek, toksik etkisi az, hastalıklı hücre hatlarında etkili
olabileceğini düşündüğümüz yeni kaynaşık triazolopiridazinon/tiyopiridazinon hibrit yapılarını
sentezlemeyi hedefledik. Önerilen projede hedeflenen pürin benzeri 1,2,3-triazolopiridazinon
ve 1,2,3-triazolopiridazintiyon molekülleri sentezlenmiş, sentezlenen moleküllerin yapıları
fiziksel ve 1H-NMR, 13C-NMR, IR, Kütle spektroskopisi yöntemleri ile aydınlatılmıştır.
Sentezlenen bu purin benzeri moleküllerin A549 ve MCF-7 kanser hücreleri üzerine olan
anti-kanser etkileri ile yapı aktivite ilişkileri belirlenmiş ve etki mekanizmasının araştırılmıştır.
Projedeki sentez adımları için, öncelikle grubumuz tarafından literatürde kazandırılan yeni bir
yöntemle kazandırdığımız regioselektif 5-formil-4-karboksilat-1,2,3-triazol molekülleri
sentezlenmiştir. Sonra 5-formil-4-metil karboksilat bileşikler ile çeşitli fenil hidrazinlerin
kondenzasyonu ile hedeflenen 1,2,3-triazolopiridazinon hibrit yapıları oluşturulmuş, ayrıca
sentezlenen piridazinon halkasının -C=O grubu Lawesson reaktifi (LR) etkileştirilerek diğer
bir önemli iskelet yapısı olan 1,2,3-triazolopiridazinotiyon bileşikleri elde edilmiştir. Son olarak
sentezi tamamlanan 1,2,3-triazolopiridazinon ve 1,2,3-triazolopiridazintiyon bileşiklerinin anti
kanser özellikleri ve etki mekanizması A549 ve MCF-7 kanser hücre hatları cisplatin referans
bileşiği varlığında incelenmiştir. Sentezlenen moleküller içinden 4AI, 4AIII, 5AI ve 5BIII nin
diğer bileşiklere ve cisplatin kontrolüne göre daha yüksek aktivite sergilediği gözlenmiştir.
Ayrıca bu bileşiklerin apoptotik etki gösterdikleri Ao/EB boyaması ve Kaspaz 3 aktivitie
sonuçları ile teyit edilmiştir.
Anahtar kelimeler: 1,2,3-Trizol, 1,2,3-triazolopiridazinon, 1,2,3-triazolopiridazintiyon, antikanse