Akademik Veri Yönetim Sistemi
Erden Yüksekkaya S.(Yürütücü), Güler Demir S., Yurtseven Ş., Arslan U. E., Dalcı K.
Diğer Resmi Kurumlarca Desteklenen Proje, 2017 - 2019
ÖZET
Amaç: Bu araştırma, Modifiye
Radikal Mastektomi sonrası uygulanan TENS’in ağrı yönetimi üzerine etkisini
değerlendirmek amacıyla yapılmıştır.
Metod:
Araştırma, randomize kontrollü deneysel çalışma olarak yapılmıştır. Araştırmanın örneklemine, Haziran
2017-Haziran 2019 tarihleri arasında Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi
Balcalı Hastanesindeki Genel Cerrahi kliniklerinde modifiye radikal mastektomi
ameliyatı olan ve ameliyat sonrası en az 36 saat klinikte yatan 80 hasta
alınmıştır. Örneklemdeki hastalar, basit randomizasyon yöntemi ile deney
ve kontrol gruplarına ayrılmıştır. Çalışmada, deney grubundaki hastaların dren çevresine
günde 2 kez TENS uygulanmıştır. Kontrol grubuna TENS uygulanmamıştır. Her iki
gruba da kliniğin rutin analjezik uygulaması yapılmıştır. Veriler, veri toplama
formu ve Gözden Geçirilmiş Amerikan
Ağrı Derneği Hasta Anketi ile toplanmıştır. Verilerin
değerlendirilmesinde tanımlayıcı istatistikler (frekansi, yüzde, ortalama,
standart sapma vb.), Ki kare, Mann-Whitney U, Olabilirlik Oranı, Fisher's Exact
ve t testleri kullanılmıştır.
Bulgular:
Araştırmaya katılan hastaların yaş ortalaması 57, tamamı kadın ve çoğunluğu
evlidir (deney %77,5, kontrol %72,5). Deney grubundaki hastaların, yarıdan
fazlası daha önce farklı bir ameliyat geçirmiş olup, daha önce geçirdikleri ameliyat
nedeniyle şiddetli ağrı deneyimlemiştir. Her iki grupta da hastaların yarıdan
fazlası 3. evre meme kanseri ve tamamı modifiye radikal mastektomi ameliyatı olmuştur.
Çalışmada, deney ve kontrol grubunun 12. ve 24. saatlerde dinlenme sırasındaki
ağrı şiddeti ortalamaları deney grubu lehine istatistiksel olarak anlamlı şekilde
farklıdır (p<0.05). Her iki gruptaki hastaların ağrı nedeniyle yatakta dönme, doğrulma, pozisyon değiştirme,
yatak dışında yürüme, sandalyede oturma, lavaboda ayakta durma ve uykuya dalma
gibi aktivitelerinin etkilendiği, etkilenme derecesinin deney grubunda daha az olduğu
(p<0,05) saptanmıştır. Ayrıca, her iki grupta da ameliyat sonrası ilk
24 saate ağrı düzeylerinin istenen seviyede olmadığı, hastaların ağrı
tedavisinden memnun olmadıkları ve sağlık personelinin farmakolojik olmayan
ağrı tedavisi konusunda teşvik edici olmadığı saptanmıştır.
Sonuçlar: Araştırmadan elde edilen
bulgulara göre; Modifiye Radikal Mastektomi uygulanan hastalarda TENS’in
dinlenme sırasındaki ağrı şiddetini azalttığı saptanmıştır. Bu bağlamda,
ameliyat sonrası yeterli analjeziyi sağlamak, analjezik ilaç kullanımını
azaltmak ve ameliyat sonrası dönemde hastanın konforunu sağlayabilmek için,
yönetmelikte belirtildiği şekilde hemşireler tarafından TENS uygulanması önerilmektedir.
Anahtar Kelimeler: Mastektomi, ağrı yönetimi, non-farmakolojik ağrı tedavisi, transkütan elektriksel sinir stimülasyonu, hemşirelik