Aksaray’da yetişen endemik Centaurea tuzgoluensis ve Limonium anatolicum türlerinin koruma stratejileri ve fitoremidasyon özelliklerinin araştırılması


Demir A.(Yürütücü), Tekşen M., Doğan Güner E., Baysal Furtana G., Rashidi A.

Yükseköğretim Kurumları Destekli Proje, 2020 - 2022

  • Proje Türü: Yükseköğretim Kurumları Destekli Proje
  • Başlama Tarihi: Temmuz 2020
  • Bitiş Tarihi: Temmuz 2022

Proje Özeti

Bu çalışma ile Aksaray'da yetişen ve endemic özellik gösteren Centaurea tuzgoluensis ve Limonium anatolicum

türlerinin yaşam alanlarındaki ekolojik özelliklerinin incelenerek, türlerin korunma yöntemleri ve uzun vadede popülasyonlarının

sürdürülebilir bir şekilde devamlılığının sağlanmasına yönelik olarak çalışmalar yapmak ve fitoremediasyonda (yeşil ıslah)

kullanım potansiyellerinin araştırılması amaçlanmaktadır. Çevresindeki flora ve faunasıyla dünyanın en önemli doğal

alanlarından biri olan Tuz Gölü çevresi ve bu alanlarda yetişebilen halofit bitki türleri ağır metal kirliliği ile karşı karşıyadır.

Ayrıca Tuz Gölü çevresinin büyük bir bölümü tuzlu topraklar ile kaplı olması sebebiyle tarıma uygun olmayan verimsiz

arazilerdir. Bu çalışmada seçilen her iki tür de bu topraklarda kolaylıkla yetişebilen halofit bitki türlerindendir. C. tuzgoluensis

1997-1999 yıllarında farklı araştırıcılar tarafından Aksaray-Eskil ve Konya-Gölyazı çevrelerinden toplanmış ve 2006 yılında

bilim dünyasına tanıtılmış nesli tehlike altında olan bir türdür. Tehlike kategorisi 2001 IUCN verilerine göre CR'dir. L. anatolicum

türü ise Aksaray, Konya ve Ankara illerinde Tuz gölü çevresinde yetişmektedir. Tehlike kategorisi VU'dur. C. tuzgoluensis ve L.

anatolicum türleri, yerinde veya gurbette korunması, devamlılığının sağlanması ve fitoremediasyon özelliklerini ortaya koyan

araştırmaların bulunmaması sebebiyle seçilmişlerdir. Proje kapsamında destek alınabilecek çalışmalar düşünüldüğünde iki tür

üzerinde çalışmalar yapılabilecektir. Projede türün farklı organ gelişim aşamalarında Mayıs-Ekim 2020 ayları arasında arazi

çalışmaları yapılacak, yetiştiği ortamın ekolojik özellikleri (toprak, iklim, su) araştırılacaktır. Türün taksonomisi, morfolojisi,

yaşam alanı tercihleri, vejetasyon dönemi, yaşam döngüsü incelenecektir. Yayılış alanlarındaki dağılımı ve popülasyon durumu,

geçmiş yıllara ait tüm kayıtlar taranacaktır. Ulusal ve uluslararası koruma durumu, korunması için yapılacak ulusal veya

uluslararası çalışmalar belirlenecektir. Türleri tehdit eden veya kısıtlayan faktörler ve tehdit düzeyleri, yerinde veya gurbette

koruma gereklilikleri, varsa tıbbi, ekonomik, kültürel, etnobotanik değeri belirtilecektir. Arazi çalışmaları sırasında yerel

yetkililerle görüşmeler yapılacak, çalışma ve bulgular hakkında bilgilendirilecek ve türlerin uzun yıllar korunabilmesi sürecine

katkı vermeleri için destekleri talep edilecektir. Arazi çalışmalarında, her tür için birer istasyon seçilecek ve bu seçilen

istasyonlardan alınan toprak ve bitki örneklerinin Hacetepe Üniversitesi Çevre Mühendisliği ve LA- ICP-MS Laboratuvarlarında

ağır metal içerikleri (krom, kurşun, bakır, çinko, nikel, arsenik, kadmiyum, bor, mangan ve demir) ve konsantrasyonları 15 birey

C. tuzgoluensis ve 15 birey L. anatolicum olmak üzere toplam 30 bitki ve 30 toprak örneği üzerinde, ayrı ayrı yapılacağından 60

örnek laboratuarda analiz edilecektir. Araştırma süresince laboratuar ve istatistiksel analizlerinden elde edilen bulgular

doğrultusunda C. tuzgoluensis ve L. anatolicum türlerinin ağır metal gideriminde kullanımının ekonomik ve ekolojik değer

analizleri yapılarak, bu çalışmanın Aksaray ili için önemine, ekolojisine ve ekonomisine olan katkılara ilişkin görüşler

belirtilecektir. Doğal ekosistemlerin korunması için yerel ve ulusal seviyede karar vericilere sürdürülebilir koruma politikalarının

uygulanmasına yönelik temel prensipleri temin etmek, ve bölge halkı için ekolojik ve ekonomik olarak yaşanabilir bir geleceğe

katkıda bulunmak hedeflenmektedir.