Mastektomi Sonrası Uygulanan Transkütan Elektriksel Sinir Stimülasyonunun Ağrı Yönetimi Üzerine Etkisi


Erden Yüksekkaya S.(Yürütücü), Güler Demir S., Yurtseven Ş., Arslan U. E., Dalcı K.

Diğer Resmi Kurumlarca Desteklenen Proje, 2017 - 2019

  • Proje Türü: Diğer Resmi Kurumlarca Desteklenen Proje
  • Başlama Tarihi: Kasım 2017
  • Bitiş Tarihi: Aralık 2019

Proje Özeti

ÖZET

Amaç: Bu araştırma, Modifiye Radikal Mastektomi sonrası uygulanan TENS’in ağrı yönetimi üzerine etkisini değerlendirmek amacıyla yapılmıştır.

Metod: Araştırma, randomize kontrollü deneysel çalışma olarak yapılmıştır. Araştırmanın örneklemine, Haziran 2017-Haziran 2019 tarihleri arasında Çukurova Üniversitesi Tıp Fakültesi Balcalı Hastanesindeki Genel Cerrahi kliniklerinde modifiye radikal mastektomi ameliyatı olan ve ameliyat sonrası en az 36 saat klinikte yatan 80 hasta alınmıştır. Örneklemdeki hastalar, basit randomizasyon yöntemi ile deney ve kontrol gruplarına ayrılmıştır. Çalışmada, deney grubundaki hastaların dren çevresine günde 2 kez TENS uygulanmıştır. Kontrol grubuna TENS uygulanmamıştır. Her iki gruba da kliniğin rutin analjezik uygulaması yapılmıştır. Veriler, veri toplama formu ve Gözden Geçirilmiş Amerikan Ağrı Derneği Hasta Anketi ile toplanmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde tanımlayıcı istatistikler (frekansi, yüzde, ortalama, standart sapma vb.), Ki kare, Mann-Whitney U, Olabilirlik Oranı, Fisher's Exact ve t testleri kullanılmıştır.

Bulgular: Araştırmaya katılan hastaların yaş ortalaması 57, tamamı kadın ve çoğunluğu evlidir (deney %77,5, kontrol %72,5). Deney grubundaki hastaların, yarıdan fazlası daha önce farklı bir ameliyat geçirmiş olup, daha önce geçirdikleri ameliyat nedeniyle şiddetli ağrı deneyimlemiştir. Her iki grupta da hastaların yarıdan fazlası 3. evre meme kanseri ve tamamı modifiye radikal mastektomi ameliyatı olmuştur. Çalışmada, deney ve kontrol grubunun 12. ve 24. saatlerde dinlenme sırasındaki ağrı şiddeti ortalamaları deney grubu lehine istatistiksel olarak anlamlı şekilde farklıdır (p<0.05). Her iki gruptaki hastaların ağrı nedeniyle yatakta dönme, doğrulma, pozisyon değiştirme, yatak dışında yürüme, sandalyede oturma, lavaboda ayakta durma ve uykuya dalma gibi aktivitelerinin etkilendiği, etkilenme derecesinin deney grubunda daha az olduğu (p<0,05) saptanmıştır. Ayrıca, her iki grupta da ameliyat sonrası ilk 24 saate ağrı düzeylerinin istenen seviyede olmadığı, hastaların ağrı tedavisinden memnun olmadıkları ve sağlık personelinin farmakolojik olmayan ağrı tedavisi konusunda teşvik edici olmadığı saptanmıştır.

Sonuçlar: Araştırmadan elde edilen bulgulara göre; Modifiye Radikal Mastektomi uygulanan hastalarda TENS’in dinlenme sırasındaki ağrı şiddetini azalttığı saptanmıştır. Bu bağlamda, ameliyat sonrası yeterli analjeziyi sağlamak, analjezik ilaç kullanımını azaltmak ve ameliyat sonrası dönemde hastanın konforunu sağlayabilmek için, yönetmelikte belirtildiği şekilde hemşireler tarafından TENS uygulanması önerilmektedir.

 

Anahtar Kelimeler: Mastektomi, ağrı yönetimi, non-farmakolojik ağrı tedavisi, transkütan elektriksel sinir stimülasyonu, hemşirelik