Bu çalışma, ekmeklik buğdayın Kırik çeşidinde kimyasal bir mutagen olan etil metansülfonatın (EMS) çimlenme ve fide ile
ilgili bazı karakterler üzerine etkilerini ve ıslah amaçlı çalışmalarda uygulanabilecek optimum dozu belirlemek amacıyla
yapılmıştır. Araştırmada EMS’nin 5 farklı konsantrasyonu [0 (kontrol), %0.1, %0.2, %0.3 ve %0.4] ve 4 farklı uygulama süresi
[kontrol (10 min), 1 saat, 2 saat ve 3 saat] kullanılmış ve araştırma tam şansa bağlı deneme planında, faktöriyel düzenlemeye göre
4 tekrarlamalı olarak yürütülmüştür. Denemede çimlenme ve fide ile ilgili bazı karakterler üzerinde durulmuştur. Elde edilen
verilere göre, EMS’nin uygulama süresi uzadıkça çimlenme ile ilgili karakterlerde genel bir azalmaya neden olduğu görülmüş;
sürgün boyunun 3 saatlik uygulamada kök kuru ağırlığı ve sürgün kuru ağırlığının ise 6 saatlik uygulamada kontrole göre daha
yüksek olduğu saptanmış; konsantrasyonlar ortalamalarına göre değerlendirildiğinde ise kök uzunluğunun %0.1, %0.2 ve
%0.3’lük konsantrasyonlarda; kök kuru ağırlığı ve sürgün kuru ağırlığının %0.3’lük konsantrasyonlarda kontrole göre daha
yüksek olduğu görülmüştür. EMS’nin hem uygulama süresi hem de konsantrasyonunun incelenen fide özelliklerinin birçoğu
üzerine etkisi çok önemli olmuştur. Araştırmamızda, farklı süre ve konsantrasyonlarda uygulanan EMS’nin birçok karakteri
olumlu yönde etkilediği, dolayısıyla kontrole göre artışa neden olduğu görülmüş, ancak uygulanan süre ve konsantrasyonlara göre
lethal doz (LD50) değeri belirlenememiştir.
The aim of this study was to determine the different duration of ethyl methanesulfonate (EMS) mutagen in wheat
(kırik variety) germination and seedling growth [control (10 minutes), 1 hour, 2 hours and 3 hours] and concentrations [0
(control), 0.1%, 0.2%, 0.3% and 0.4% mM] effects and the optimum EMS dose to be used in breeding programs. The experiment
was carried out in 4 replicates according to the factorial arrangement in the completely randomized experimental plan. According
to the data obtained, it has been observed that as the application time of EMS extends, it causes a general decrease in germination
related characters; shoot length was found to be higher in 3-hour application, root dry weight and shoot dry weight in 6-hour
application compared to control; When the concentrations are evaluated according to their averages, the root length is 0.1%, 0.2%
and 0.3%; It was observed that root dry weight and shoot dry weight were higher at 0.3% concentrations compared to the
control.The effect of both the application time and concentration of EMS on many characters of the seedling examined was very
important. In this study, EMS applied at different times and concentrations positively affected many characters and thus increased
compared to control. For this reason, LD50 value could not be determined according to the time and concentrations applied in the
research.
