Akademik Veri Yönetim Sistemi
Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, cilt.19, sa.2, ss.1143-1159, 2021 (Hakemli Dergi)
Özetleme, bireylerin dinledikleri veya okudukları metinleri anlamaları ve anlatmaları
açısından oldukça önemli bir beceridir. Nitekim özetleme, kaynak metni anlamlandırma
sırasında kullanılabilen bir strateji olabileceği gibi dinleme veya okuma sonrasında anlama
göstergesi olarak kullanılabilecek bir beceri olarak da değerlendirilebilir. Bu nedenle
dinleme/okuma sonrası gerçekleştirilen özetleme, anlamlandırmanın en büyük
göstergelerinden biridir. Dolayısıyla, Türkçeyi yabancı dil olarak öğrenen bireylerin de
anlama ve anlatma becerilerinin gelişimi açısından özetleme oldukça önemli bir etkinliktir.
Bu çalışmanın amacı, yabancı dil olarak Türkçe öğretiminin sağlıklı bir şekilde yürütülmesi
amacıyla ders materyali olarak kullanılan yabancılara Türkçe öğretimi ders kitaplarındaki
özetleme etkinliklerini incelemektir. Çalışmanın inceleme nesnesi olarak Gazi Yabancılar
İçin Türkçe C1 ve Hitit 3 Ders Kitabı adlı kitaplar belirlenmiştir. Araştırma kapsamında
veriler nitel araştırma yöntemlerinden doküman incelemesi ile elde edilmiş, betimsel analiz
ile çözümlenmiştir. Elde edilen verilere göre her iki ders kitabında da özetlemenin alt
basamaklarından olan silme, genelleme ve yeniden kurma işlemlerine yönelik etkinlikler
yer almamaktadır. Bunun yanında metin sonrasında yer alan özetleme etkinliklerinde
öğrencilerden doğrudan performans istendiği sonuçlarına ulaşılmıştır.
Summarization is a very important skill for individuals to understand and explain the texts
they listen to or read. As a matter of fact, summarizing can be a strategy that can be used
while making sense of the source text, or it can be considered as a skill that can be used as
an indicator of comprehension after listening or reading. The aim of this study is to examine
the summarization activities in the textbooks for teaching Turkish to foreigners, which are
used as course materials in order to teach Turkish as a foreign language in a healthy way.
The books named Gazi Yabancılar İçin Türkçe C1 and Hitit 3 Textbook were determined as
the study object of the study. Within the scope of the research, the data were obtained by
document analysis, one of the qualitative research methods, and analyzed with descriptive
analysis. According to the data obtained, there are no activities for deletion, generalization,
and reconstruction, which are the sub-steps of summarizing, in both textbooks. In addition,
it was concluded that students were asked to perform directly in the summarization
activities that took place after the text.