Buğday, Dünyada ve Türkiye’de en önde gelen temel besin maddesi olması durumunu halen korumakta, bunun sonucunda da yaygın olarak yetiştirilmektedir. Bu nedenle, buğdayda farklı özelliklere sahip yeni çeşitler geliştirebilmek için genetik ve fizyolojik çeşitliliğini artırmak önemlidir. Mutasyon, bitkilerde genetik çeşitliliğin artırılmasında etkili bir araçtır. Bu çalışma, ekmeklik buğdayın Kırik çeşidinde kimyasal bir mutagen olan sodyum azitin (NaN3) çimlenme ve fide ile ilgili karakterler üzerine etkilerini ve ıslah amaçlı çalışmalarda uygulanabilecek optimum dozu belirlemek amacıyla yapılmıştır. Araştırmada sodyum azitin 5 farklı konsantrasyonu [0 (kontrol), 0.5 mM, 1 mM, 1.5 mM ve 2 mM’lık] ve 4 farklı uygulama süresi [kontrol (10 dk), 1 saat, 2 saat ve 3 saat] ele alınmış ve deneme şansa bağlı tam bloklar deneme deseninde faktöriyel düzenlemeye göre 4 tekerrürlü olarak yürütülmüştür. Denemede çimlenme ve fide ile ilgili bazı karakterler üzerinde durulmuştur. Sodyum azitin hem uygulama süresi hem de konsantrasyonu çimlenme oranı dışındaki çimlenme ve fide ile ilgili tüm karakterleri çok önemli derecede etkilemiştir. Uygulama süresi uzadıkça çimlenme hızı indeksi ve çimlenme gücü indeksinin azaldığı, buna karşın ortalama çimlenme zamanının uzadığı tespit edilmiştir. Kök ve sürgün uzunluğu esas alındığında LD50 değerine göre optimum dozun, 1 mM’lık konsantrasyon ve 2 saatlik uygulama süresi olduğu belirlenmiştir.
Wheat in the world and in Turkey to be essential nutrients to maintain the leading status in the still, as a result, it is widely cultivated. Therefore, it is important to increase the genetic and physiological diversity in wheat. Mutation breeding is an effective method for increasing genetic diversity in cultivated plants. The aim of this study is the identification of different duration [control (10 min), 1 h, 2 h and 3 h] effects and concentrations [0 (control), 0.5, 1, 1.5 and 2 mM] of sodium azide (NaN3) mutagen in germination and seedling growth on wheat (Kırik cultivar) and determine the optimum doses of sodium azit which can be used in breeding programs. This study was conducted in 4 replicates according to the completely randomized factorial design. Some germination and seedling characters were investigated in this study. The results showed that except the germination percentage application of sodium azide in different concentrations and duration were significantly affected all considering traits. We believe that increase concentration and duration treatment of SA leads to decreases germination rate index and germination vigor index despite that means time to germination also was increased. Likewise, seedling growth characters significantly were affected by NaN3 application concentration and duration. Also based on the value of LD50 2 h treatment + 1 mM concentration was determined for the optimum dose of the applied root and shoot length.
