Mimarlık ve Yaşam, vol.7, no.1, pp.359-382, 2022 (Peer-Reviewed Journal)
Işık, geçmişten günümüze insan yaşamı için vazgeçilmez bir öge olmuştur. İnsanlar, gün ışığını hayatın hemen hemen her alanında değerlendirmiş ve günlük yaşamlarını gün ışığına uygun biçimde kurgulamışlardır. İnsan yaşamı için bu denli önemli olan ışık kavramı, mimari mekanlar için de oldukça önemli bir unsurdur. Öyle ki bir mekanı oluşturan strüktür, biçim, renk ve malzeme ancak ışık varsa algılanır. Ayrıca mimari bir tasarımda ışığın kullanım biçimiyle, mekanlara işlevsel ve anlamsal nitelikler kazandırılması mümkündür. Bu çalışmanın amacı; farklı coğrafyalarda yer alan ve farklı dinlere hizmet veren kutsal mekanlardaki doğal ışığın kullanımına yönelik tasarım unsurlarının, ortak yönleri ile farklılıklarını tespit etmek ve bu sayede kutsal yapılardaki doğal ışık tasarımına yönelik farklı bir bakış açısı sunabilmektir. Bu amaçla, öncelikli olarak üzerinde çalışma yapılmak üzere iki farklı dine ait olan ve farklı coğrafyalarda bulunan birer ibadethane yapısı belirlenmiştir. Sonrasında seçilen yapılara ilişkin elde edilen plan ve kesitler kullanılarak önce iki, daha sonra üç boyutlu çizimleri elde edilmiştir. Elde edilen üç boyutlu çizimler, bilgisayar ortamında aydınlanma analizi yapmaya imkan veren Velux Daylight Visualizer programı üzerinden veri eldesi için kullanılmıştır. Bu sayede yapılardaki doğal ışığın nasıl içeri alındığını gösteren bir simülasyon elde edilmiştir. Belirlenen tarih ve saatlerde iki yapı içerisindeki mekansal ışık dağılımları tespit edilmiş ve karşılaştırılmıştır. Farklı dinlere hizmet vermek üzere tasarlanan kutsal mekanların doğal ışığı mekana alış biçimlerine bağlı olarak insan üzerinde oluşturdukları algı ve ait oldukları dine ilişkin taşıdıkları metaforik unsurlar, ışık tasarımı üzerinden anlamsal bağlamda değerlendirilmiştir.