Akademik Veri Yönetim Sistemi
5. Ulusal Uygulamalı Biyolojik Bilimler Kongresi (UBBK), Adana, Türkiye, 29 - 30 Ekim 2022, ss.1-2
Rhoedales takımından Papaveraceae
familyasına ait olan haşhaş (Papaver somniferum L.), birçok kullanım
alanına sahip ekonomik değeri yüksek, tıbbi ve endüstriyel bir bitki türüdür.
Türkiye’nin de içinde bulunduğu 6 yasal ana üreticisi olan haşhaşın en büyük
önemi, kendilerine özel ürettiği benzilizokinolin alkaloidlerden (BIA)
kaynaklanmaktadır. Sekonder metabolitlerin yapısal olarak farklı bir grubunu
oluşturan benzilizokinolin alkaloidleri (BIA), narkotik analjezik olarak
kullanılan morfin ve kodeinin yanı sıra anti-kanser ve anti-viral etki gösteren
noskopin gibi birçok önemli alkaloid üretmektedir. Bu nedenle de haşhaş, ilaç
endüstrisinde kullanılan dünyadaki en eski ve en önemli tıbbi bitkilerden
birisidir ve üzerine yapılacak çalışmalar büyük önem teşkil etmektedir.
Günümüzde haşhaş bitkisine ait yapılan çalışmalar belli bir aşama kaydetmiş
olmasına rağmen haşhaşın farklı organlarındaki protein profillerinin, BIA
metabolik yolakları üzerine etkisi hakkında literatürde bir veri
bulunmamaktadır. Bu çalışmada, Toprak Mahsulleri Ofisi tarafından klasik ıslah
ile geliştirilen yüksek morfin ve noskapin içeriğine sahip çeşitler ile kontrol
çeşidi kullanılmış olup BIA sentezinin gerçekleştiği gövdeden ve depolandığı
kapsülden protein izolasyonları yapılmıştır. Yapılan izolasyonlardan LC/MS-MS
yöntemi ile elde edilen protein profilleri, biyoinformatik araçlar ile analiz
edilerek ilk kez BIA yolaklarında rol oynayan ortak ve farklı proteinler
belirlenmiştir. Ayrıca morfin ve noskapin miktarındaki farklılığın, bakılan
farklı organlardaki protein düzeyinde ne gibi değişiklikler meydana getirdiği
ortaya çıkarılmıştır.