XIX. yüzyılda yabancı diplomatların Osmanlı topraklarındaki etkinliğini artırdığı, kendi tebaaları ile birlikte gayrimüslim Osmanlı vatandaşlarını da koruyup kolladıkları görülmektedir. İngiltere, 1878 yılından itibaren Osmanlı Devleti’nin durumunun iyice kötüye gittiğini anladı. Bundan sonra bu devletin yıkımını kendi kontrolü altında tutmak istedi ve bu amaçla Kıbrıs, Mısır gibi stratejik noktaların yönetimini ele geçirdi. Osmanlı topraklarında askerî konsoloslar görevlendirerek burada coğrafî yapı ve topografik özellikleri ortaya koyan çalışmalar yaptırdı. İngiltere, Osmanlı Devleti’nin Ermeni tebaası ile yakın ilişkiler kurdu ve onları ayrılıkçı fikirlere yönlendirerek politika belirlemelerinde yardımcı oldu. Osmanlı aydınlarının yenilik hareketleri İngiltere tarafından desteklenmedi. İngiltere’nin özellikle II. Meşrutiyet’in ilânından hoşnut olmaması İttihat ve Terakki Cemiyeti yöneticilerini hayal kırıklığına uğrattı. İngiltere, Osmanlı Ermenilerinin Rusya ve Almanya gibi devletlerle yakınlaşmaması için çeşitli tedbirler aldı. Ancak Birinci Dünya Savaşı’ndan önce Rusya ile ittifak kurunca Osmanlı Ermenileri ile ilgili kararları Rusya’ya bıraktı. Bu çalışmada; İngiltere’nin, 1878 yılından itibaren Osmanlı Devleti’nin yıkımının kendi kontrolü altında gerçekleşmesine karar verdiği, bu yıkımın şartlarını kendi çıkarlarına göre şekillendirdiği ve bu amacı doğrultusunda Osmanlı Ermenilerini nasıl yönlendirdiği ele alınacaktır. Çalışmada Osmanlı Arşivi Belgeleri ana kaynaklar olarak kullanılacaktır. Yayımlanmış İngiliz Arşivi belgeleri de başvurulan kaynaklardandır.
During the 19th century, foreign diplomats working in the Ottoman Empire began to protect not only their citizens but also all the non-Muslim citizens of the Empire. Great Britain, real- izing since 1877 that the situation in the Ottoman Empire was going worse, wanted to have the demising of the empire under its control and invaded strategic territories such as Cyprus and Egypt. Military strategists are deployed by the British on Ottoman lands who performed geographical as well as topographical studies. They also established close relations with the Ottoman Armenians and spread separatist ideas among them. The reforms of the Ottoman intellectuals were not supported by the British. The leaders of the Committee of Union and Progress were particularly disappointed with the absence of support to the declaration of the Second Constitutional Period by the British. Great Britain has taken certain measures to prevent the establishment of closer ties between the Ottoman Empire and Russia. However, after the formation of the Russo-British alliance prior to the World War I, the British have given the Russians the freedom to develop their own policies with regard to the Ottoman Armenians. This study asserts that the British in 1878, decided for the demise of the Ottoman Empire and desired to have the demise under its control, and based on its na- tional interests. Based on this, the study discusses the manipulation of the Armenians by the British. To do so, this study utilizes documents from the Ottoman Archives, which is the main primary source of this study, as well as the British archives.
