Akademik Veri Yönetim Sistemi
INTERNATIONAL JOURNAL OF LANGUAGE ACADEMY, cilt.9, sa.3, ss.295-309, 2021 (Hakemli Dergi)
Öz
Kuramsal alan
ve betimleyici alan olmak üzere araştırmalarını iki alanda başlatan çeviri
disiplini, gelişimini birçok kuram ışığında devam ettirmektedir. Bu kuramlardan
Erek Odaklı Çeviri Kuramı çalışma alanını çeviri metinler üzerine inşa
etmektedir. Çevirilerin hem özgün
yapıtlarla, hem de kendi aralarındaki ilişkilerinin belirlenmesi esasına
dayalıdır. Kuramcısı Gideon Toury, toplumun çeviri sürecinden
soyutlanamayacağını dile getirmiştir. Bu
doğrultuda normlar (toplumsal koşullar) kavramını geliştirmiştir. Çevirmenlerin
çeviri esnasında başvurdukları çeviri stratejilerinin çeviriye etkisi de bu
kuramın çalışma alanları arasında yerini almıştır.
Sözkonusu
çalışmamızda 20 yy. Fransa’sının ileri gelen sanatçılarından, şair, yazar,
yönetmen kimliklerine sahip Jean Cocteau’nun 1929 yılında yayımladığı, aykırı
görüşlerin hüküm sürdüğü bununla birlikte güçlü bir anlatıma sahip “Les Enfants Terribles” (Dehşet Çocuklar)
adlı eserinin iki Türkçe çevirisi erek odaklı çeviri kuramı ışığında çevirmen
kararları bağlamında incelenmiştir. Çeviri stratejileri açısından yapılan
incelemelerde Mona Baker’a ait çeviri stratejilerinden faydalanılmıştır. Aynı
zamanda Toury’in öne sürmüş olduğu norm
kavramına süreç öncesi çeviri normları,
çeviri süreci normları gibi incelemelerle yer verilmiştir. Kaynak metnin
hedef metne dönüştürülmesinde alınan çevirmen kararlarını, bu kararların
alınmasında etkili yöntemleri, dilbilgisi, sözdizimi ve üslup düzeyinde
incelemek amaçlanmıştır. Bunun için kaynak metinden rastgele seçilen kesitler
ve onların iki Türkçe çevirisi karşılıklı çözümleme tekniği ile analiz
edilmiştir. Yapılan incelemeler neticesinde, Özen’e ait çeviri eserde kaynak
metne uygun çeviri tercihlerinde bulunulduğu, Üretürk’e ait çeviri eserde ise
yazıldığı dönemin tarihsel ve kültürel bağlamının da etkisiyle sık sık
yerlileştirme stratejisine başvurulduğu, çeviri tercihlerinde yer yer
farklılıkların yer aldığı bilgisine ulaşılmıştır.
The discipline of
translation, which started its research in two fields, the theoretical field
and the descriptive field, continues its development in the light of many
theories. One of these theories, Target-Oriented Translation Theory
builds its field of study on translated texts. This theory
is based on the principle of determining the relations of translations both
with original works and among themselves. According to her theorist Toury, it
has been stated that society cannot be isolated from the translation process,
and the concept of norms (social conditions) has been developed in this
direction. The effect of translation strategies applied by
translators during translation on translation has also taken its place among
the study areas of this theory.
In our study, the
novel “Les Enfants Terribles” (the Holy Terrors) published in 1929 by Jean
Cocteau, one of the leading artists of France, who has the identity of a poet,
writer and director et his two Turkish translations have been examined in the
context of translator decisions. The translation
strategies preferred by the translators and the decisions they took were tried
to be described. Translation strategies belonging to Mona Baker were used in
the analyzes made in terms of translation strategies. At the same time, the
concept of norm put forward by Toury, pre-process translation norms and
translation process norms are included. Thus, it is aimed to examine the
translator's decisions taken in converting the source text to the target text,
and the effective methods in making these decisions, at the level of grammar, syntax
and style. For this purpose, randomly selected sections from the source text
and their two Turkish translations were analyzed by mutual analysis technique. As
a result of the examinations, it was learned that translation preferences were
made in accordance with the source text in Özen's translation work, and there
were occasional differences in translation preferences in the translated work
of Ureturk, also with the influence of the historical and cultural context of
the period in which it was written.