Akademik Veri Yönetim Sistemi
TÜRK TORAKS RADYOLOJİSİ DERNEĞİ KONGRESİ, Ankara, Türkiye, 23 - 25 Eylül 2022, sa.13, ss.29-31
GİRİŞ VE AMAÇ: Pulmoner tromboemboli (PTE) mortalite ve morbiditesi yüksek, tekrarlayabilen, bazı durumlarda tanısı güç olabilen ve önlenebilir bir hastalıktır. Akut pulmoner emboli tanısında çok kesitli Pulmoner BT anjiyografi (BTA) en önemli tanı yöntemidir. Trombüsün varlığı, yeri ve obstrüksiyon derecesi BT anjiyografi aracılığıyla değerlendirilebilmekte olup, farklı skorlama yöntemleri ile hastalık ciddiyeti öngörülebilmektedir. En sık kullanılan BT kaynaklı skorlama yöntemleri arasında Qanadli ve Mastora skorlama yöntemleri yer almaktadır. Her iki skorlama yönteminde de etkilenen damar sayısı ve etkilenen damarların obtrüksiyon derecesi değerlendirilerek puanlanmaktadır. Hastalık ciddiyetinin saptanması, tedavi yaklaşımının belirlenmesi açısından da önemlidir (1). Bu çalışmadakı amacımız akut pulmoner emboli tanısında bilgisayarlı tomografi kullanılarak Qanadli ve Mastora skorunun, pulmoner emboli ciddiyet indeksi (PESI; pulmonary embolism severity index) öngörmedeki performansını değerlendirmek ve bu iki skorlama yönteminin gözlemciler arası uyumunun belirlenmesidir.
GEREÇ VE YÖNTEM: 01/01/2013-01/06/2022 tarihleri arasında kliniğimizde pulmoner emboli ön tanısı ile çekilen BT-Anjiografi incelemeleri retrospektif olarak değerlendirildi. Akut pulmoner emboli saptanan 250 hastanın görüntüleri iki gözlemci tarafından Qanadli ve Mastora skorlama yöntemleri ile puanlandı. Hastalar PESI’ye göre düşük ve yüksek riskli olmak üzere iki gruba ayrıldı. PESI değerini belirlemek için hastaların yaş(>80), erkek cinsiyet, kanser öyküsü, kalp yetmezliği, kronik akciğer hastalığı varlığı, nabız (≥110/dk), sistolik kan basıncı (< 100 mm Hg), solunum hızı (≥30/dk), vücut ısısı(<36 o C), mental değişiklik, oksijen saturasyonu (< %90) skorları kaydedildi (2). Qanadli skoru için her akciğer 10 segment üzerinden değerlendirildi. Bir segmentin parsiyel obstrüksiyonu için 1, total obstrüksiyonu için 2 puan verilerek maksimum skor 40 olmak üzere skorlandı (1). Mastora skoru için mediasten bölgesinde 5 majör, bunun distalinde 6 adet lober, en distalde 20 segmental arter olmak üzere toplam 31 vasküler yatak ayrı-ayrı değerlendirildi. Her bir vasküler yatak 0’dan 5’e kadar obstrüksiyon derecesine göre (%0-24 arasında 1 puan, %25-49 arasında 2 puan, %50-74 arasında 3 puan, %75-%99 arasında 4 puan, total obstrüksiyon ise 5 puan) maksimum skor 155 olmak üzere skorlandı (3). İstatistiksel analiz SPSS (SPSS for Windows v.22.0 , SPSS Inc. Chicago, IL) programı kullanılarak gerçekleştirildi. Tanımlayıcı istatistikler frekans(yüzde), ortalama (± standart sapma) ve ortanca (minimum-maksimum) değerleri ile sunuldu. Her iki skorlama yönteminin yüksek riskli/ düşük riskli hastalık ayırımında performanslarını değerlendirmek için Receiver Operating characteristrics (ROC) analizi kullanıldı. Optimum eşik değer, duyarlılık ve özgüllük değerleri hesaplandı. P<0.05 anlamlı olarak kabul edildi. Her iki skorlama yöntemi için gözlemciler arası uyum, Sınıf içi korelasyon katsayısı (ICC) kullanılarak hesaplandı.
BULGULAR: Çalışmaya toplamda 250 hasta (%52.8’i kadın, %47.2’i erkek; yaş ortalaması 63.07±16.05) dahil edildi. ROC analizinde Mastora skoru için düşük risk-yüksek risk hastalık ayrımında eşik değer 15.50 olarak belirlendiğinde, duyarlılığı %60.6, özgüllüğü %53.7, p=0.007 olarak hesaplandı. Qanadli skoru için eşik değer 6.50 olarak belirlendiğinde, duyarlılık %63.9, özgüllük %49.5, p=0.001 olarak saptandı. AUC değerleri Mastora skoru için 0.602 (%95 CI 0.530-0.674), Qanadli için 0.620 (%95 CI 0.548-0.693) olarak hesaplandı. Gözlemciler arası uyum katsayıları ( ICC) Mastora skoru için 0.989 (%95 CI 0.986-0.991), Qanadli skoru için 0.982 (%95 CI 0.976-0.989) olarak hesaplanmış olup her iki skorlama yöntemi için mükemmel uyum olarak belirlendi.
TARTIŞMA VE SONUÇ: Yaptığımız çalışmada her iki skorlama yönteminin akut PTE’de yüksek risk-düşük risk ayırımında belli bir ölçüde kullanılabileceğini ortaya koymaktadır. Her iki skorlama yönteminin gözlemciler arası uyumunun mükemmel (ICC>0.90) olması bu skorlama yöntemlerinin objektif ve tekrarlanabilir yöntemler olduğunu göstermektedir. Çalışmamızın sonuçları literatür ile uyumludur (4). Sonuç olarak Pulmoner BTA verilerine dayanan emboli skorlama yöntemleri hastalık ciddiyetini öngörme ve tedavi yaklaşımını belirlemede kullanılabilir. ANAHTAR KELİMELER: Pulmoner BT Anjiyografi, akut pulmoner emboli, Mastora skoru, Qanadli skoru, Pulmoner emboli ciddiyet indeksi
KAYNAKLAR: 1- Meyer HJ, Bailis N, Surov A. Time efficiency and reliability of established computed tomographic obstruction scores in patients with acute pulmonary embolism. PLoS One. 2021 Dec 3;16(12):e0260802. doi: 10.1371/journal.pone.0260802. PMID: 34860827; PMCID: PMC8641867.
2- Irmak I, Sertçelik Ü, Öncel A, Er B, İnam G, Durhan G, Demir A, Çöplü L. Correlation of thrombosed vessel location and clot burden score with severity of disease and risk stratification in patients with acute pulmonary embolism. Anatol J Cardiol. 2020 Oct;24(4):247-253. doi: 10.14744/AnatolJCardiol.2020.55013. PMID: 33001050; PMCID: PMC7585957.
3- Račkauskienė J, Gedvilaitė V, Matačiūnas M, Abrutytė M, Danila E. Prognostic value of Mastora obstruction score in acute pulmonary embolism. Acta Med Litu. 2019;26(4):191-198. doi: 10.6001/actamedica.v26i4.4203. PMID: 32355456; PMCID: PMC7180411.
4- Zhang H, Cheng Y, Chen Z, Cong X, Kang H, Zhang R, Guo X, Liu M. Clot burden of acute pulmonary
thromboembolism: comparison of two deep learning algorithms, Qanadli score, and Mastora score.
Quant Imaging Med Surg. 2022 Jan;12(1):66-79. doi: 10.21037/qims-21-140. PMID: 34993061; PMCID:
PMC8666760.