Konut mimarisinin dönüşümünü Halide Edip Adıvar’ın romanı “Akile Hanım Sokağı” üzerinden okumak


Creative Commons License

Akdaş M., Çıkış Ş.

EKSEN Dokuz Eylül Üniversitesi Mimarlık Fakültesi Dergisi, cilt.3, sa.1, ss.46-57, 2022 (Hakemli Dergi)

Özet

Konut; bireylerin, ailelerin ve toplumların kurduğu sosyal ağlar ile şekillenen kolektif bir üründür. Türk konut tarihi yazınında ise konut genellikle fiziksel, ekonomik veya politik faktörler üzerinden incelenmiştir. Söz konusu durum, geçmişin tanıklarının ve somut materyallerin varlığını sürdürmemesi nedeniyle geçmişe ait sosyal verilerin toplanmasındaki güçlükle ilişkilendirilebilir. Disiplinler arası bir çalışma yürütmek geçmişte kalan bir döneme ait sosyal verilere ulaşma fırsatı sunabilir. Geçmişin sosyal yaşamı hakkında oldukça önemli bilgiler içeren edebiyat, mimarlık alanına katkı sağlayabilecek disiplinlerden biridir. Edebi türlerden biri olan roman ise gündelik yaşamla ilgili ayrıntılar sunması ve birçok farklı konut örneğini içermesi yönüyle önemli bir kaynaktır. Evin içinde ve çevresinde gerçekleşen gündelik yaşam rutinlerinin izini sürmek, konut ve konutun dönüşümü hakkında önemli ipuçları sağlayacaktır. Bu görüşten yola çıkılarak, Halide Edip Adıvar tarafından kaleme alınan “Akile Hanım Sokağı (1958)” adlı roman incelenmiştir. Roman, İlhan Tekeli'nin öne sürdüğü ve konut mimarisinde etkili olduğunu savunduğu on değişken üzerinden incelenmektedir. Romandan elde edilen detaylar, konut tarihi yazınıyla birleştiğinde konut konusuna kapsamlı bir bakış açısı kazandırmaktadır.