Akademik Veri Yönetim Sistemi
9. Uluslararası Spor Bilimleri Kongresi , Muğla, Türkiye, 3 - 05 Kasım 2006, ss.1227-1231
Bu araştırmanın amacı, voleybol ve futbol branşlarında
okullararası karşılaşmalara katılan ilköğretim öğrencilerinin, sporda
fair play ilkelerine uyma düzeylerini belirlemektir. Araştırma grubunu,
Ankara ili merkez ilçelerindeki sekiz ilköğretim okulunda öğrenim
gören, futbol ve voleybol branşlarında okullararası karşılaşmalara
katılan 10-16 yaşları arasındaki, 92’si kız 95’i erkek toplam 187 öğrenciden oluşmaktadır. Araştırmada veri toplama aracının oluşturulması
için “İlköğretim Okulları, Lise ve Dengi Okullar Beden Eğitimi Dersi
Öğretim Programları”nda ve Beden Eğitimi derslerinde gerçekleşmesi
beklenen amaçlardan biri olarak belirlenen fair play’e yönelik, “Dostça
oynama ve yarışma, kazananı takdir etme, kaybetmeyi kabullenme,
hile ve haksızlığın karşısında olabilme” amacı esas alınmış ve bu
çerçevede, fair play’e uygun davranışları içeren bir madde havuzu
oluşturulmuştur. Hazırlanan 26 maddelik bir ön uygulama anketi araştırma kapsamına alınmayan 95 öğrenciye uygulanarak veri toplama
aracının güvenirlik ve geçerlilik çalışması yapılmıştır (α:. 82). Madde
toplam korelasyonu. 30’un altında olan 7 madde anketten çıkarılarak
19 maddelik asıl uygulama aracı oluşturulmuştur. Temel verilerin
çözümlenmesinde tanımlayıcı istatistik tekniklerden yararlanılırken, bir
bağımlı değişken üzerinde etkisi araştırılan iki alt kategorili bağımsız
değişkenin istatistiksel analizinde bağımsız gruplar için t-testi; üç ya
da daha fazla alt kategorili bağımsız değişkenlerde ise tek yönlü
varyans analizi (ANOVA) kullanılmıştır.
Okullararası karşılaşmalara katılan öğrencilerinin karşılaşma öncesi fair play anlayışları, cinsiyetlerine [t (185) = - 3. 281; p< 0. 05] ve
branşlarına [t (185) = 5. 245; p< 0. 05] göre anlamlı farklılık gösterirken,
karşılaşma esnası ve karşılaşma sonrasında cinsiyet ve branşa göre
fair play anlayışlarında anlamlı farklılığa rastlanmamıştır. Yaş değişkenine göre de karşılaşmanın hiçbir bölümünde anlamlı farklılık bulunmamıştır. Öğrencilerin karşılaşma öncesi, esnası ve sonrası öngörülen fair play ilkelerine genellikle uygun davrandıkları, özellikle takım
içi yardımlaşmalarının üst düzeyde olduğu ve karşılaşma sırasında
seyircilerin olumsuz tezahüratlarından etkilenmedikleri görülmüştür.
Karşılaşma öncesi fair play’e uygun davranışlar sergilemede, erkek
öğrencilerin kız öğrencilere, branşı futbol olanların branşı voleybol
olanlara, 14 ve üzeri yaş grubundaki öğrencilerin, diğer yaş gruplarındaki öğrencilere göre üstünlüğü söz konusudur. Çocuğun, yaşla birlikte saldırganlık duygularını kontrol edebilmesi ve öfkesini uygun şekilde
ifade etmeyi öğrenmesi beklenilen bir sonuçtur. Bununla birlikte voleybol branşında karşılaşmalara katılan kız öğrencilerin, ağırlıklı olarak
futbol branşında karşılaşmalara katılan erkek öğrencilere göre 12-13
yaşına kadar daha hızlı büyüme gösterip gelişmesi, onların daha
agresif tavırlar sergilemesine yol açmaktadır. Bu durumun voleybol
branşındaki yansıması ise fair play’e uygun olmayan davranışların
daha sık gerçekleşmesi şeklinde olmuştur.