Akademik Veri Yönetim Sistemi
Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, cilt.57, sa.57, ss.91-108, 2023 (Hakemli Dergi)
Sanayileşme ve tüketimin artmasıyla sıklıkla gündeme gelen çevre sorunları giderek artmış ve
günümüzde ciddi boyutlara ulaşmıştır. Bu sorunun incelenmesi, nedenlerinin açıklanması ve çözümü
amacıyla insan davranışları incelenmeye başlanmış ve buna yönelik ekolojik ayak izi farkındalığı
ve çevre dostu davranış gibi kavramlar geliştirilmiştir. Okul öncesi dönem ise pek çok kavram ve
davranışta olduğu gibi ekolojik ayak izi farkındalığı ve çevre dostu davranışların kazanılması
için kritik bir dönemdir. Bu araştırmanın amacı okul öncesi öğretmenlerinin ekolojik ayak izi
farkındalıklarını, çevre dostu davranışlarını ve çevre dostu etkinlikler uygulama durumlarını farklı
değişkenler açısından incelemek ve bu kavramların birbiriyle ilişkilerini ortaya koymaktır. Bu amaç
doğrultusunda ilişkisel tarama modelinde tasarlanan çalışmada tipik durum örnekleme yöntemi
ile belirlenen Ankara ili Altındağ, Çankaya, Yenimahalle ilçelerinde görev yapmakta olan 150 okul
öncesi öğretmeniyle çalışılmıştır. Araştırma sonuçları okul öncesi öğretmenlerinin ekolojik ayak izi
farkındalıkları, çevre dostu davranışları ve çevre dostu etkinlikler uygulama durumlarının yaş, hizmet
yılı ve çalışılan kurum türüne göre farklılaşmadığını göstermiştir. Çevreye ilişkin bir kuruma üye
olma değişkeninin tüm ölçeklerden alınan puanlar üzerinde anlamlı düzeyde etkisi olduğu; çevreye
ilişkin bir hizmet içi eğitim almış olmanın ise ekolojik ayak izi farkındalığı üzerinde etkili olduğu belirlenmiştir. Ayrıca ölçülen üç bağımlı değişkenin birbirleriyle orta düzeyde pozitif ilişki içerisinde
oldukları; çevre dostu davranış değişkeninin, ekolojik ayak izi farkındalığının çevre dostu etkinlikler
uygulama durumu üzerindeki yordayıcılık etkisine tam aracılık ettiği sonucuna ulaşılmıştır
Environmental problems, which frequently enter into the agenda in parallel with the increase in
industrialization and consumption, have shown an increase on a gradual basis and have reached
crucial levels today. In order to examine this problem, explain its causes and solve it, human behaviors
have started to get examined and concepts involving the ecological footprint awareness and the proenvironmental behavior have been developed. The preschool period, on the other hand, is a critical
period for making an acquisition an ecological footprint awareness and pro-environmental behaviors,
just as in many concepts and behaviors. The aim of the present research is to make an examination
relating to the preschool teachers’ awareness of ecological footprints, their pro-environmental
behaviors and their practice of eco-friendly activities as relevant to different variables and to reveal
the relationships between the given concepts. To this end, 150 preschool teachers working in Altındağ,
Çankaya and Yenimahalle districts of Ankara were studied on. The results of the research showed that
preschool teachers’ awareness of the ecological footprints, pro-environmental behaviors and practice
of eco-friendly activities did not show divergence depending on age, years of service and the type of
institution that they work in. It has been determined that the variable that is made up of membership
to an environmental institution has a significant effect on the scores that are obtained at all scales
and to have an in-service training on the environment has an effect on the ecological footprint
awareness. In addition, it was concluded that the three dependent variables that were measured were
in a moderately positive relationship with each other and that the variable that is made up of proenvironmental behavior mediates the predictive effect of the ecological footprint awareness relating to
the practice of eco-friendly activities in full.