On Dokuzuncu Yüzyılda (Osmanlı Devleti’nin), Bağdat ve Yemen Vilayetlerinde Medreselerin Açılma Gerekçelerine İlişkin İki Belge

Creative Commons License

Gelişli Y.

GÜ, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, , cilt.25, sa.2, ss.83-113, 2005 (Hakemli Dergi)

  • Yayın Türü: Makale / Tam Makale
  • Cilt numarası: 25 Sayı: 2
  • Basım Tarihi: 2005
  • Dergi Adı: GÜ, Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi,
  • Derginin Tarandığı İndeksler: Other Indexes
  • Sayfa Sayıları: ss.83-113
  • Gazi Üniversitesi Adresli: Evet

Özet

ÖZET

Bu çalışmada, Osmanlılar tarafından, Bağdat vilayetinde Şii mezhebinin, Yemen vilayeti Ta’iz sancağında da İngiliz Protestan Misyonerlerinin dini faaliyetlerini durdurmak için medrese açma gerekçeleri ile ilgili iki belgeye yer verilmiştir. Çalışma iki bölümden oluşturulmuş, birinci bölümde, Selçuklu devleti ve Osmanlı devletinde medreselerin kuruluş gerekçeleriyle gelişimi süreci ele alınmış; Şii mezhebinin Irak’taki yayılmacılığı ile ilgili belgeye yer verilmiştir. İkinci bölümde ise Osmanlı devletindeki misyoner faaliyetleri ve buna karşı Yemen vilayetinin Ta’iz sancağına ait kasabalarda medrese açılması gerekçesi ile ilgili belgeye yer verilmiştir. On dokuzuncu yüzyıla ait olan bu iki belge, başlangıçtan Osmanlı devletinin yıkılışına kadar geçen süreçte din ve mezhep mücadelesinin sürdüğünü ve buna karşı devletin bu mücadeleyi okul açarak sürdürdüğünü göstermektedir. Anahtar sözcükler: Osmanlı Devletinde Eğitim, Medrese, Misyonerlik

ABSTRACT

Two documents are discussed in this study. One of them accounts for the reasons for opening a madrassa in Baghdad State to stop the activities of Shiism, the other accounts for the reasons to open a madrassa in Ta’iz province of Yamen to avoid the English Protestant missioners’ activities. The study is composed of two parts, one covering the establishment reasons for madrassas in the Seljuks and Ottoman times and the development of madrassa and also two documents with regard to the expansionism of the Shiite sect of Islam; the other part discussing the missionary activities in the Ottoman Empire and the reasons for opening a madrassa in Ta’iz province of Yamen State. The two documents, both dating back to the nineteenth century, show that religious and sect related struggles continued from the beginning to the collapse of the Ottoman Empire and that the Empire fought in this struggle by opening schools. Key Words: Education in Ottoman Empire, Madrassa, Missionary