Akademik Veri Yönetim Sistemi
Istanbul Journal of arabic studies (Online), cilt.8, sa.1, ss.95-136, 2025 (TRDizin)
Bu çalışmada Shakespeare’in “66. Sone”sinin Can Yücel ve Talât Sait Halman tarafından yapılan çevirileri ile İmru’ul-Kays’ın “Muallaka”sının Mehmet Hakkı Suçin tarafından yapılan çevirisi André Lefevere’in yedi çeviri stratejisi; Zaman, Mekân, Gelenek’in (ZMG) de dahil olduğu “şiiriyet” parametreleri açısından değerlendirilmiştir. Çalışma, şiir çevirisinde biçim ve içeriğin ayrılmaz bir bütün oluşturduğunu, ancak çevirmenlerin bu unsurlar arasında denge kurma noktasında farklı stratejiler izlediğini ortaya koymuştur. Lefevere’in söz konusu stratejileri açısından Can Yücel’in çevirisi, özgün metni serbest biçimde yeniden yorumlayan uyarlama (version) stratejisine dayanırken Talât Sait Halman’ın çevirisi, kaynak metnin biçimsel öğelerine daha fazla sadık kalmış, kısmen vezinli çeviri (metrical translation) ve büyük ölçüde kafiyeli çeviri (rhyme translation) özelliklerini taşıdığı görülmüştür. Mehmet Hakkı Suçin’in İmru’ul-Kays’ın “Muallaka”sı çevirisi ise, kısmen kafiyeli çeviri (rhyme translation) ve kısmen uyarlama (version) özelliğiyle şiirin biçim ve içerik düzlemleri arasında bir denge kurma çabası içinde olduğu anlaşılmaktadır. Gerek “66. Sone” çevirileri gerekse “Muallaka” çevirisinde farklı şiir çevirisi stratejileri kullanmalarına rağmen son tahlilde “şiiriyet”i sağladıkları anlaşılmıştır. İçerik dengesi, Zaman, Mekân ve Gelenek (ZMG) parametreleri, duyuş ve ahenk, iletişim değeri, şairane duyarlılık ve dilsel ve estetik denge bileşenlerinden oluşan “şiiriyet”, şiir çevirisinde yalnızca biçim ya da yalnızca içerik düzleminin yetersizliğini göstermek için şemsiye bir kavram olarak önerilmiştir. Çalışmada elde edilen sonuçlar, Ökkeş Hengil ve Mehmet Şayir’in daha önce aynı konuda yayımladıkları çalışmanın sonuçlarıyla karşılaştırılmış, söz konusu çalışmanın metodoloji, terminoloji ve yorumlama açısından son derece ciddi hatalar ve eksiklikler içerdiği tespit edilmiştir.
Şiir çevirisi André Lefevere zaman-mekân-gelenek (ZMG) şiiriyet Shakespeare 66. Sone İmru’ul-Kays Muallaka Can Yücel Talât Sait Halman Mehmet Hakkı Suçin